“Akraba kayıran şirketlerin üçüncü kuşağa geçişi düşük”

Aile şirketlerinde yaşanan meseleleri ele aldığı bildirisi hakkında açıklamalarda bulunan Dr. Öğr. Üyesi Canan Tiftik, “Pek çok bireye iş imkânı sağlayan, ülke iktisadına katkı sağlayan aile şirketleri, kurucusunun vefatıyla, miras hengamesi, kardeşler ortasındaki uyuşmazlıklar vb. nedenlerle iflasın eşiğine gelebiliyor” dedi. Tiftik bilhassa akraba kayıran aile şirketlerinin bu nedenle üçüncü jenerasyona geçiş oranlarının çok düşük olduğunu söyledi.

ISARC 1’inci Memleketler arası Hasankeyf Bilimsel Araştırmalar ve Inovasyon Kongresi’ne ‘Yönetim ve Stratejik Planlama Bakış Açısıyla Aile Şirketlerinde Yaşanan Sorunlar’ başlıklı bildirisi ile katılan İstanbul Gelişim Üniversitesi İdare Bilişim Sistemleri Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Canan Tiftik, bildirinin ayrıntıları hakkında konuştu. Her işletmede olduğu üzere aile şirketlerinin de sürekliliği, büyümeyi ve şirket karlılığını arttırmayı hedefleyen idare ve stratejik planlama yapısı olduğunu belirten Tiftil, “Bu gayelerin gerçekleşmesi ise, mevcut ekonomik şartlarına uygun idare yapılarının oluşturulması ile mümkün olabilir” diye konuştu.

“Üçüncü jenerasyona geçiş oranı düşük”

Aile şirketlerinin gerek dünya gerekse ülke ekonomisindeki yaygınlıkları yüzünden büyük kıymet taşıdığını belirten Tiftik, “Pek çok şahsa iş imkânı sağlayan, ülke iktisadına katkı sağlayan aile şirketleri, kurucusunun vefatıyla, miras hengamesi, kardeşler ortasındaki uyuşmazlıklar vb. nedenlerle iflasın eşiğine gelebiliyor. Bir araştırma sonuçlarına nazaran, İngiltere’de aile şirketlerinin yüzde 24’ünün ikinci jenerasyona, yüzde 14’ünün ise üçüncü jenerasyona geçmektedir. Bir öbür çalışmada, teşebbüsçü firmaların ortalama 25 yıl yaşadığı, on işletmeden lakin üçünün ikinci nesle, birininse üçüncü jenerasyona geçtiği tabir edilmektedir. Üçüncü nesle geçiş oranının çok düşük olması kuşaklar ortası geçişin bu çeşit işletmelerin karşılaştıkları en kıymetli zorluk olduğunu gösteriyor” sözlerini kullandı.

“İkinci nesle bölüm, kıymetli tecrübeler kazandırıyor”

Aile şirketlerinin ikinci nesle döneminin başarılmasının, sonraki nesillere evresi de kolaylaştırdığını söyleyen Tiftik, “Bu nedenle birinci nesilden ikinci jenerasyona işletmenin dönemi, aileye kıymetli tecrübeler kazandırıyor. Bir aile işletmesinin ayakta kalması, büyümesi ve geleceğini garanti altına alınası, hasebiyle jenerasyonlar uzunluğu yaşaması, sürdürülebilirlik yeteneği ile mümkün” dedi.

“İşçilerin performansı düşüyor”

Şirketlerin uzun vadede muvaffakiyet sağlaması için nepotizm üzere adam kayırma uygulamalarının önüne geçmesi gerektiğini belirten Tiftik, “Bunun için profesyonel yöneticilerden faydalanması önerilir. Şirket içinde rüşvet üzere uygulamaların önüne geçecek etik heyetlerin olması gerekmektedir. Ayrıyeten profesyonel yöneticileri ve aile üyelerini bağımsız ve tarafsız denetleyecek üyelerin ve kurulların olması gerektiği ortaya çıkmıştır. Personeller için şirket içinde gelecek meslek planlanmasına imkan sağlayacak bir yapının oluşturulması gerekiyor. Personel zamanının yüksek olduğu ve aile üyelerinin yahut yakın akrabaların kayırıldığı şirketlerde personeller daha düşük performans gösteriyor. Ayrıyeten personellere toplumsal imkanlar sağlayacak ve çalışanları kurumun bir kesimi yapacak stratejiler ile yüksek performans elde etmek mümkün. Kendini inançta hisseden kovulma korkusu olmayan çalışanlar çalıştıkları şirketler için daha çok fedakârlık ve bağlılık gösteriyor. Personellerin işe alımlarında ve çıkarılmalarında ölçülebilir ve şeffaf kriterlerin getirilmesi gerekiyor” dedi.