Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sık sık üzerinde durduğu Tarım Kredi Kooperatif marketleri 2017 yılından beri 500 mağaza amacına ulaşamadı. 800 bin …
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sık sık üzerinde durduğu Tarım Kredi Kooperatif marketleri 2017 yılından beri 500 mağaza amacına ulaşamadı. 800 bin üyesi olan çiftçilerden alınan mahsulün, direkt vatandaşa transferi için birinci şubesi 4 yıl evvel Cumhurbaşkanlığı talimatı ile açılan kooperatif marketleri, Türkiye genelinde 4 yılda lakin 159 mağaza açabildi. Kâfi şube olmayınca, mal sirkülasyonu ve lojistik takviyesi de gelişemeyen Kooperatif marketleri üreticinin de, tüketicinin de kederine derman olamadı.
Tarladan vatandaşa en uygun halde besin ulaştırmak niyetiyle kurulan kooperatif marketlerde, şube sayısı ve fiyat amaçları tutmuyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı sonrası Türkiye genelinde 500 mağaza maksadıyla birinci şubesini 2017 yılında açan kooperatif marketler yaygınlaşamadı. Besin eserleri fiyatlarının dengelemesinde kıymetli rol oynaması beklenen kooperatif marketler 4 yılda 159 mağazaya ulaştı. Lakin 4 yılda zincir marketler şube sayılarını 4 binli sayılardan 10 binlere çıkartarak sayılarını katladılar. Kooperatif marketlerin İstanbul’da 35 noktada şubesi bulunuyor. Ankara’da 39 şube yer alırken İzmir’de 10, Bursa’da 11, Kocaeli’nde 8 mağazası var. Kelam konusu marketlerin Adana, Antalya üzere büyükşehirlerde faaliyeti bulunmuyor. 2019 yılının Ekim ayında açıklamalarda bulunan Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürü Fahrettin Poyraz, “Yıl sonuna kadar 50’ye çıkartacağımız market sayısını 2 yıl içerisinde 500’e ulaştıracağız” sözlerini kullanmıştı.
Erdoğan küme toplantısında kooperatif marketlerin şube sayısının artırılması tarafında talimat vermişti
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, besin enflasyonun yükseldiği 24 Şubat 2021 tarihli AK Parti TBMM küme toplantısında yaptığı konuşmada “Tarım Kredi marketleri vasıtası ile, zincir marketlerin bilhassa yüksek fiyatlarla vatandaşı adeta sömürdüğü bir noktada piyasayı bizim balanse etmemiz gerekiyor. Birinci etapta 500, daha sonra 1.000, daha sonra gerekirse bu sayıları artıracağız, devletin vazifesi budur. Enflasyonu düşürmek, kur istikrarını sağlama, faizleri aşağıya çekme konusundaki kararlılığımızı attığımız her adımda gösteriyoruz” diyerek kooperatif marketlerinden beklentisinin yüksek olduğunu söz etmiş, sayısının artırılması istikametinde talimat vermişti.
Talimatı yeniledi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğimiz hafta sonu ise alışveriş yaptığı kooperatif marketin çıkışında açıklama yaptı. Erdoğan, kooperatife bağlı market sayısının artırılacağını, vatandaşa daha fazla çeşit ve eser ulaştırılacağını söyledi. Erdoğan’ın hafta sonu alışverişinden sonra Kooperatif marketlerin performansı Türkiye genelinde yine gündeme geldi. Bu ortada Fahrettin Poyraz’ın memleketi Bilecik’in Gölpazarı ilçesinde taze ceviz mahsulünü kilosu 14 tl den Gaziantepli tüccara satan üretici, kooperatifin gelip mal almadığından yakındı. Bu eseri tıpkı fiyat ile kooperatif yetkililerinin alması halinde 20-24 tl bandında pazarda 30 tl ye satılan eseri marketlerde satabileceklerini söyledi. Bursa’nın Yenişehir ilçesinde de kilosu 1.5 tl ye alıcı bulamadığı için kolunda kalan kıl sivri ile dolmalık biberde kooperatif marketlerde bulunmuyor. Ayrıyeten bu eserler büyükşehirlerdeki marketlerde kilosu 8 ile 13 tl ortasında satılıyor.
“Cumhurbaşkanımızdan talimat aldık”
Tarım Kredi Kooperatifleri Sakarya Bölge Müdürü Fırat Sungur’un da 28 Aralık 2019 tarihinde Sakarya şubesi açılışında “31 Aralık 2021 yılına kadar 500 market sayısına ulaşmaya uğraş edeceğiz” sözü bulunuyor. İstanbul’da bir şube açılışında Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan mağaza sayısının artırılması istikametinde talimat aldıklarını söyleyen Sungur , “Cumhurbaşkanımız marketimizden alışveriş yaptıktan sonra bu marketlerin çoğaltılmasına yönelik bir talimat verdi. Marketlerimizde çiftçinin eserlerinin aracısız olarak tüketiciye ulaştırılmasını takdir eden Cumhurbaşkanımız marketlerin sayını 500’e ulaşacağını da söz etti. İnşallah bir aksilik olmazsa 31 Aralık 2021 yılına kadar 500 market sayısına ulaşmaya çaba edeceğiz” diye konuşmuştu.
Özel marketler şube sayısını katladı
Bu devirde özel zincir marketler, şube sayısını iki katına çıkarırken kooperatif marketler neredeyse yerinde saydı. Beş yıl evvel 5 bin 389 mağaza sayısı olan A101 2021’de 10 bin 150 şubeye ulaştı. Birebir periyotlarda 4 bin 973 şubesi olan olan BİM mağaza sayısını 8 bin 519’a, 4 bin mağazaya sahip ŞOK ise 7 bin 882’e yükseltti.
3 liralık elma 6 liraya satılıyor
Besin eser fiyatlarının dengelenmesi beklentisiyle hayata geçirilen kooperatif marketlerin faaliyetlerini hızlandırması bekleniyor. Öte yandan tarladan vatandaşa ulaşmayan besin eserleri 2-3 katı fiyatla satılıyor. Tarla eserlerinin kooperatif marketlerce satın alınıp tüketiciye direkt olarak ulaştırılması hem üreticiyi hem de tüketicinin yüzünü güldüreceği düşünülüyor. Uşak’ta bir semt pazarında geçen yıl 3 TL olan elma bu yıl pazarda 5 ile 6 TL ortasında tezgâhta yerini aldı. Pazarda; domates, salatalık, biber 5 TL’den tezgahlarda yer alırken, patlıcan 4 TL, limon 7 TL üzüm 8 buçuk TL olarak satışa sunuldu.
Tarlada 1, markette 4 lira
Gaziantep’te biber üreticileri hasadı devam eden biberin tarladan tezgaha seyahatindeki fiyat artışına dikkat çekiyor. Çiftçiler, daima artan maliyetlere karşın kar marjlarının küçülttüklerini belirterek, 1,1 liradan satılan biberin tüketiciye 4 liraya kadar yükselmesine reaksiyon gösterdi.
