Kayseri’de Damızlık Manda Yetiştiriciler Birliği tarafından ’Halk Elinde Manda Islah Projesi’ kapsamında yapılan çalışmalarda yüzde 100 yerli …
Kayseri’de Damızlık Manda Yetiştiriciler Birliği tarafından ’Halk Elinde Manda Islah Projesi’ kapsamında yapılan çalışmalarda yüzde 100 yerli olan yapay tohumlama ile birinci manda yavrusu dünyaya geldi. Yeni doğan yavruya ise sahibi tarafından Küçükhisar ismi verildi.
Türkiye’de ’Halk Elinde Manda Islah Projesi’ kapsamında Diyarbakır ve Yozgat’tan sonra yapay tohumlama ile 3. vilayet olarak Kayseri’de dünyaya gelen yavru manda için annesi mera alanına bırakılmadan 3 ay nezaret altında tutuldu. Başarılı çalışma hakkında bilgi veren Kayseri Damızlık Manda Yetiştiriciler Birliği Veteriner Tabibi Mehmet İmrağ, “Daha sağlıklı yavrular elde etmek için yaptığımız çalışmada olumlu sonucumuzu aldık” tabirlerini kullandı. Besici Besici Pembe Bölük ise tohumlamaya devam edeceklerini söyleyerek, “Diğer yavrulara nazaran daha sağlıklı ve daha diri” dedi.
“Kayseri’de birinci ve yüzde 100 yerli olması büyük ehemmiyet arz ediyor”
Proje kapsamında Türkiye’de 3. olan çalışmanın Kayseri’de birinci olmasının büyük ehemmiyet arz ettiğini söyleyen Kayseri Damızlık Manda Yetiştiriciler Birliği Veteriner Tabibi Mehmet İmrağ, “Suni tohumlama hayvanlarda yapay yolla hamile bırakma yöntemine dayanan bir çalışma. Bilhassa daha sağlıklı yavrular alabilmek ismine genetiği belirlenmiş boğalardan yavrular elde etmek için yapılan bir çalışma. Biz de bunu Kayseri’de mandalarda yaygınlaştırmak ismine bir çalışma başlattık. Şu anda Türkiye’de 17 vilayette Halk Elinde Manda Islah Projesi uygulanıyor ve bunlardan bir tanesi de Kayseri. Yalnız yapay tohumlama çalışması Diyarbakır, Yozgat ve Kayseri olmak üzere 3 vilayette uygulandı. Hasebiyle Kayseri’de birinci olması açısından da başka bir değer arz ediyor. Bu çalışmayı Kayseri’de birinci sefer biz denedik ve hayata geçirdik. Yüzde 100 yerli tohumlama kullanıyoruz. Bu tohumlama da Ankara Lalahan’da üretiliyor. Karahisar isimli bir boğamız var ve şu anda Kayseri’de onun yavrularını kullanıyoruz. Birinci yavrumuz da dünyaya geldi burada ve çok de sağlıklı. Manda, popülasyon dediğimiz meraya çıkma yordamı ile beslenen bir hayvan. Hayvanda birinci kızgınlık belirtisini gördükten sonra yetiştiriciden gelen talep üzerine tohumlama için geldik. Gerekli uygulamaları yaptıktan sonra hayvanı hiçbir formda dışarı bırakmadık meraya çıkarsa öbür hayvanlarla da irtibatı olur diye. Bu hamile kalma sürecini ahır içerisinde geçirmesini sağladık ki bir nevi yapay tohumlamadan hamile kaldığına emin olabilmek ismine. Bu süreçte de yaklaşık 2-2.5 aylık bir devirde hayvan hiçbir biçimde meraya çıkmadan ahır içerisinde ömrünü sürdürdü ve daha sonra yapılan denetimlerde de hamile olduğunu ultrason manzarası ile kanıtladık. Bu halde gebelik sürecini başlatmış olduk” dedi.
“Doğumdan sonra rastgele bir sorun ile karşılaşmadık”
Mandaların doğum sonrasında aşikâr hastalıklar geçirdiğini ancak yapay tohumlamada bu türlü bir durumu görmediklerini belirten İmrağ, “Genelde bu hayvanlar doğum yaptıklarında ishal ve zayıflama üzere külfetlerle karşılaşıyorlardı ancak bu hayvanda hiçbir biçimde ne ishal, ne zayıflama, ne de bitkinlik üzere hiçbir şey olmadı. Başka yavrulardan daha süratli bir gelişim gösterdi ve daha sağlıklı bir dönem izledi doğumun birinci gününden itibaren. Manda, daha çok ilgi ve alakaya hasret bırakılmış bir hayvan. Sığırlarda yıllardır yapay tohumlama uygulanıyor lakin mandada nedense bu pek fazla tercih edilmiyor. Benim görüşüm de bu yapay tohumlama işini mandada daha yaygın hale getirerek, gelecek kuşaklara daha sağlıklı yavrular elde edip genetiği belirlenmiş yavrular ile devamını sağlamak” tabirlerini kullandı.
“İlk duyduğumda hiç inandırıcı gelmedi”
Yapay tohumlamayı birinci duyduğunda inanamadığını fakat artık tohumlamada talihlerini daha fazla deneyeceklerini söyleyen besici Pembe Bölük ise, “Suni tohumlama birinci söylediklerinde hiç inandırıcı gelmedi. Bekliyordum ben hamile kalması için ancak beyefendim ’Suni tohumlama yapalım, bir talihimizi deneyelim mi hanım?’ dedi. Ben de kabul ettim. Veterinerimiz geldi tohumlamasını yaptı lakin ben yeniden de tutmaz dedim. Soğukta kış günü olmaz dedim fakat bana deneyelim dediler. 2-3 ay kadar biz bu hayvanı hiç dışarı göndermedik, daha sonra kızgınlığı geçti ve biz de herhalde tuttu dedik. Bekledik bu güne kadar. Doğduğu gün de daha çok sevindik. Yavrumuz çok sağlıklı ve şimdiden çok hoş gelişiyor. Talihimizi tekrar denemek istiyoruz yapay tohumlamada. Başka yetiştiriciler de talihlerini denesinler, yavru çok sağlıklı. Babasının ismi Karahisar’mış, biz de yavrunun ismini Küçükhisar koyduk” dedi.
Kayseri Veteriner Doktorları Odası Lideri Akgün Ergül, çalışmanın muvaffakiyete ulaşmasının Kayseri ismine çok sevindirici olduğunu belirterek, “Suni tohumlama ülkemizde yıllardan beri gerçekleşen lakin yükle ineklerde uygulanan bir metottu. Buradan ben Kayseri’deki manda birliğimize ayrıyeten teşekkür ediyorum. Bilhassa veteriner tabibimiz Mehmet Bey’e teşekkür ediyorum. 17 vilayette faaliyet gösteren bir birliğimiz var. Kayseri’de de birinci sefer yapay tohumlamadan doğan bir yavrumuz var burada. O da bizi ayriyeten gururlandırıyor. Bu başarılı çalışmaları yakından takip ediyoruz aslında. Yapay tohumlama mandalarda çok uygulanan bir metot değil lakin doğal tohumlamaya nazaran daha sağlıklı. Bilhassa boğadan bulaşabilecek birçok hastalığa karşı yapay tohumlama her vakit için daha denetimli, daha sağlıklı, genetiği daha düzgün ırklar yetiştirmek açısından değer arz etmektedir. Burada yapılan çalışma da Kayseri ismine çok sevindirici” sözlerini kullandı.
