Türkiye istihdam piyasasının en büyük sorunlarından biri, imalat sanayiindeki eleman açığı. Geçtiğimiz günlerde TİM Lideri İsmail Gülle …
Türkiye istihdam piyasasının en büyük sorunlarından biri, imalat sanayiindeki eleman açığı. Geçtiğimiz günlerde TİM Lideri İsmail Gülle “İhracatta yeni rekorlar kıracağız, siparişler çok âlâ, yeni imalat sınırları kurup kapasitemizi büyütüyoruz. Fakat burada çalışacak işçi bulamıyoruz. Çok acil emekçi gereksinimimiz var” demişti.
İTO Lideri Şekib Avdagiç ise farklı bir noktaya temas ederek “Basit bir örnek vereyim; İstanbul’da bir genç motorlu kurye olduğunda 7 bin-7 bin 500 lira yarar elde ediyor. Hal bu türlü iken bir CNC operatörünü 4 bin-4 bin 500 liraya çalıştırmayı düşünmek çok rasyonel olmaz. Orta eleman fiyatları makul düzeye getirilmeli” tabirlerini kullanmıştı.
İSO Lideri Erdal Bahçıvan da, sıklıkla “ara” değil “aranan” eleman vurgusu yaparak, imalattaki meslek kümelerinin ailelere ve öğrencilere daha itibarlı ve nitelikli gösterilmesi gerektiğini vurguluyor. İş arayan ve bulamayan gençler ise tıpkı münasebetleri öne sürüyor: Sigorta yapılmıyor, çok çalışılıyor, fiyatlar düşük, yan haklar yok…
SOYUTLANAN HAYATLAR
Hem lise hem üniversite seviyesindeki öğrencilere iş ve hayat koçluğu yapan Rehberlik Danışmanı Adem Şengül, yıllardır gençlerin büyük çoğunluğunun Kamu Çalışanı Seçme İmtihanına (KPSS) odaklanmış halde olduğunu anlattı. Şengül “Öyle bir hale geldi ki, artık lise yıllarından itibaren KPSS’ye çalışır olduk. Üniversiteliler de kendi branş derslerini bir kenara bırakıp, daha fazla KPSS’ye çalışıyor. Teorik olarak KPSS’de 60 puan aldıysanız tercih yapabilirsiniz. Kamu kurumları ise ekseriyetle 65-70 puanı taban olarak belirliyor. Lakin pratikte iş çok farklı boyutlara ulaştı. Bütün gençler KPSS’ye yüklenince, atanmak için gerekli puanlar, lisansta 85-90 ve üzerine çıktı” dedi.
Bugün herkesin bu yüksek puanları almak için çalıştığını belirten Adem Şengül “Bu sebeple gençler hayattan kopuyorlar. Velilerle konuşuyorum, günde 12 saat odasından çıkmadan KPSS‘ye çalışan gençler var bugün!.. Ve kendini bu halde hayattan soyutlayanların sayısı azımsanacak üzere değil. Büsbütün buraya fokuslanmış durumdalar” diye konuştu.
Endüstride ‘altın bilezik’ sahibi olmak istemeyen gençler memurluğa fokuslandı. iki milyonu aşkın genç, günün yarısını KPSS’ye hazırlık için harcıyor
ÖZEL BÖLÜMDE FİYATLAR KAMUYA NAZARAN AŞAĞIDA
Rehberlik uzmanları, gençlerin ‘kamuda çalışma aşkı’nın sebeplerini şöyle anlatıyor: Bugünkü zihniyet, eski baş değil. Yani ‘sigortam yapılsın, işim garanti olsun’ halinde bir algı yok gençlerde. Daha bilinçliler ve beklentileri var. Bugün özel bölümde fiyatlar, kamuya nazaran epey aşağıda. Buna karşılık -özellikle de imalatta- çalışma koşulları ağır ve mesai müddetleri uzun. Yan haklar özel kesimde neredeyse hiç yok. Size yalnızca şuradan örnek vereyim: Kamuda ‘refakatçi izni’ diye bir uygulama var. Anneniz-babanız ağır hasta iken, memurlar 3 ay ‘refakatçi izni’ alarak hastalarıyla ilgilenebiliyor. Üstelik maaşlarından, haklarından hiçbir eksilme olmadan! Bütün bunları görüyor gençler. Çalıştıkları yerde kıdem ve terfi düzeneğinin işlemesini bekliyorlar. Fiyat artışlarının enflasyona yenilmemesi çok kıymetli. Son yıllarda enflasyon ortada, özel bölüm bu hususta da kamunun gerisinde. Memurların hakları toplu kontratlarla, açıklanan enflasyon oranlarıyla garanti altında. Fakat bugün Türkiye’de 8 milyon civarında çalışan, minimum ücretli! Bunların hepsi özel kesimde. Tamam, tahminen bir birçok zarfla hariçten kayıt dışı para alıyordur fakat emeklilikleri ‘asgari’den işliyor. Şu anda en düşük memur maaşı 4 bin 880 TL, taban fiyat ise 2 bin 825 TL… Tabloya bu açılardan bakınca, gençlerin neden endüstride değil de odalarına kapandığını daha âlâ anlıyoruz.
YAN HAKLAR MAAŞTAN KIYMETLİ
Türkiye‘de işsizlik oranı son açıklanan sayılara nazaran yüzde 12’ye yükseldi. İşsiz sayısı TÜİK bilgilerine nazaran 3,9 milyon kişiyi buluyor. Atıl durumda bekleyen işsiz sayısı ise 8 milyon kişi civarında seyrediyor. Bu durumdaki işsizlerin yaklaşık 2 milyonunu, 25 yaş ve altındaki gençler oluşturuyor.
Öte yandan KPSS‘ye son bir yılda lisans ve ön lisans mezunları toplamında ve öğrenciler de dahil olmak üzere, toplam 2,2 milyon aday katıldı. Uzmanlar bu durumu “Gençler açık bir halde özel kesimle ilgilenmediğini söylüyor. Bu uğurda adeta mesken hapsine kapanıyorlar. Bazen maaştan çok yan haklara bakıyorlar. Veliler tarafında da ‘çocuğum hekim, mühendis, hukukçu olsun, saygın mesleklerde çalışsın’ anlayışı devam ediyor. Bunlar sıkıntı mevzular. Özel bölümde tablonun hakikat okunması ve önemli bir dönüşüm şart” biçiminde yorumluyor.
Ö.FARUK BİNGÖL
