Buna nazaran, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, yararı kolay yordamda tespit edilenler ile defter tutmak mecburiyetinde olan hür meslek …
Buna nazaran, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, yararı kolay yordamda tespit edilenler ile defter tutmak mecburiyetinde olan hür meslek erbabı ve çiftçiler, kelam konusu Kanun kapsamındaki evrakları düzenleme zaruriliği bulunmayanlara yaptırdıkları işler yahut onlardan satın aldıkları mallar için işi yapana yahut malı satana imzalatacakları sarfiyat pusulası düzenleyecek. Vergiden muaf esnaf için düzenlenen masraf pusulası, bu bireyler tarafından verilmiş fatura kararında olacak. Masraf pusulası, malın teslimi yahut hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami 7 gün içinde düzenlenecek, bu müddet içerisinde düzenlenmeyen sarfiyat pusulası hiç düzenlenmemiş sayılacak.
Kanun teklifiyle kimi durumlarda masraf pusulası yerine kabul edilebilecek evraklara ait düzenlemeler de hayata geçiriliyor. Bu kapsamda hususta öngörülen hallerde banka, ödeme kuruluşu ve PTT tarafından düzenlenen dokümanlar ile Kanun uygulamasında doküman düzenleme yükümlülüğü bulunmayan kamu kurum ve kuruluşlarının tabi oldukları öteki ilgili mevzuat dahilinde düzenledikleri dokümanlar sarfiyat pusulası yerine kabul edilecek; bu hallerde mükellefler tarafından ayrıyeten masraf pusulası düzenlenmesine gerek kalmayacak. Bu unsur, düzenlemenin yayım tarihini takip eden ayın başında yürürlüğe girecek.
Vergi mahremiyeti kararları, yetkili ortak, yönetici ve çalışanlara da uygulanacak
Düzenlemeyle kelam konusu Kanun’a, “elektronik defter beratı” ve “elektronik muhasebe fişi” tarifleri ekleniyor. Buna nazaran, elektronik defter beratı, elektronik ortamda tutulan defterlere ait olarak Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından belirlenen standartlara uygun bilgileri içeren ve Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından onaylanmış elektronik belge; elektronik muhasebe fişi ise biçim kararlarından bağımsız olarak Gelir Yönetimi Başkanlığı tarafından belirlenen standart ve içeriğe uygun olarak elektronik ortamda düzenlenen, imzalanan, koruma ve ibraz edilebilen muhasebe fişine ilişkin elektronik kayıtlar bütünü formunda tanımlanıyor.
Teklifle, mükelleflerin defter ve evraklarını elektronik ortamda ibraz edilebilmesine imkan sağlanırken, vergi mahremiyetine ait kararların elektronik defter, evrak ve kayıtların oluşturulması, imzalanması, iletilmesi ve saklanması konularından rastgele biri için hizmet verme konusunda yetkilendirilen mükelleflerin ortak, yönetici ve çalışanları hakkında da uygulanması imkanı getiriliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca, tutulması ve düzenlenmesi mecburî defter, kayıt ve dokümanların, mikro sinema, mikro fiş yahut elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla yapılması yahut bu kayıt ortamlarında saklanmasının yanı sıra mikro sinema, mikro fiş yahut elektronik bilgi ve kayıt araçlarıyla ibraz edilmesine de müsaade verilmesi yahut mecburilik getirilmesi için yetki veriliyor.
Maliyet bedeline dahil edilecek sarfiyatlar
Düzenlemeyle Vergi Yöntem Kanunu’ndaki iktisadi değer kıymetlerinin değerleme ölçütleri ortasına “alış bedeli” de ekleniyor.
İktisadi değerlerin değerleme ölçüsü olarak dikkate alınan “maliyet bedeli” tarifine girmesi zarurî olan ve olmayan ögeler kapsamlı sayılarak kelam konusu Kanun’a dercediliyor. Böylelikle uygulamada tereddütlere neden olan, maliyet bedeline zarurî yahut ihtiyari olarak dahil edilmesi öngörülen sarfiyatlar sayılarak maliyet bedelinin nelerden oluştuğunun açıklığa kavuşturulması hedefleniyor.
Buna nazaran, iktisadi değerin, iktisap edilmesi yahut bedelinin artırılmasıyla direkt ilgili gümrük vergileri, gümrük kurulları, yükleme, boşaltma, nakliye ve montaj masrafları; iktisadi değerin iktisap edilmesi yahut pahasının artırılmasıyla direkt ilgili fotoğraf ve harçlar, noter, tapu, mahkeme, bedel tespiti, danışmanlık, komite ve ilan sarfiyatları; iktisadi değerin finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz sarfiyatları ve bunlara ait kur farklarının emtiada emtianın stoklara girdiği tarihe kadar, öteki iktisadi değerlerde ise iktisadi değerin envantere alındığı hesap devrinin sonuna kadar olan kısmı ile kelam konusu kredilere ait masraflar; iktisadi değerin stoklara yahut envantere alındığı tarihe kadarki depolama ve sigorta sarfiyatları ile gayrimenkullerde mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve yerinin tesviyesinden mütevellit masraflar, maliyet bedeline dahil edilecek.
Gayrimenkullerle direkt ilgili olması kaidesiyle bunların envantere alındığı hesap devri sonuna kadar alınan hibeler maliyet bedelinden indirilecek. Mükelleflere, iktisadi değerin (emtia hariç) iktisap edilmesi yahut bedelinin artırılmasıyla ilgili özel tüketim vergisi, indirilemeyecek katma paha vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi ile kaynak kullanımını destekleme fonunu, maliyet bedeline dahil edebilme yahut genel masraflar ortasında gösterebilme hürlüğü getiriliyor.
Teklifle, Kanun’a değerleme ölçüsü olarak eklenen “alış bedeli”, bir iktisadi değerin satın alma bedeli olarak tanımlanıyor. Buna nazaran, iktisadi bir değerin iktisap edilmesiyle ilgili başka sarfiyatlar alış bedeline dahil edilmeyecek.
Tekrar değerleme oranı düzenlemesi
Vergi Yöntem Kanunu’nda yapılan değişiklikle “Enflasyon düzeltmesi, yine değerleme oranı ve yine değerleme” başlığı düzenleniyor. Buna nazaran, tam mükellefiyete tabi ve bilanço aslına nazaran defter tutan gelir yahut kurumlar vergisi mükellefleri, enflasyon düzeltmesi yapanlar ile kayıtlarını TL dışında öbür bir para ünitesiyle tutmalarına müsaade verilenler hariç, enflasyon düzeltmesi yapma kurallarının gerçekleşmediği hesap periyotlarının sonu prestijiyle bilançolarına dahil bulunan amortismana tabi iktisadi değerlerini ve bunlar üzerinden ayrılmış olup bilançolarının pasifinde gösterilen amortismanları, kanun teklifinde belirlenen kaideler doğrultusunda tekrar değerleyebilecek.
Yine değerleme yapılacak yılın ekim ayında bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yİ-ÜFE’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı, yine değerleme oranı olarak dikkate alınacak. Kendilerine özel hesap devri tayin olunan mükellefler için özel hesap periyodunun başladığı takvim yılına ilişkin oran temel alınacak. Süreksiz vergi devirleri prestijiyle yapılacak değerlemede temel alınacak tekrar değerleme oranı ise bir evvelki yılın kasım ayından başlamak üzere; 3, 6 ve 9’uncu aylarda bir evvelki 3, 6 ve 9 aylık periyotlara nazaran Yİ-ÜFE’de meydana gelen ortalama fiyat artış oranı temel alınmak suretiyle belirlenecek.
Yine değerlemede iktisadi değerlerin bedelinde meydana gelen paha artışı, yine değerlemeye tabi tutulan iktisadi değerlerin her birine isabet eden bedel artışı detaylı olarak görünecek formda bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilecek.
İktisadi değerlerini bu fıkra kapsamında yine değerlemeye tabi tutan mükellefler bu değerlerini, yine değerleme sonrasında bulunan bedelleri üzerinden amortismana tabi tutmaya devam edecek.
Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen kıymet artışı meblağının, sermayeye ek edilme dışında rastgele bir formda öbür bir hesaba nakledilen yahut işletmeden çekilen kısmı, bu sürecin yapıldığı periyot çıkarı ile ilişkilendirilmeksizin bu periyotta gelir yahut kurumlar vergisine tabi tutulacak.
Tekrar değerlemeye tabi tutulan iktisadi değerlerin elden çıkarılması halinde, bunlara isabet eden pasifte özel bir fon hesabında gösterilen kıymet artışları motamot amortismanlar üzere muameleye tabi tutulacak.
Her yılın tekrar değerleme oranı lakin o yıla ilişkin değerlemede nazara alınabilecek. Yine değerlemenin rastgele bir yıl yapılamamasından yahut değerleme oranının düşük uygulanmasından ötürü daha sonraki yıllarda geçmiş devirlere ait yine değerleme yapılamayacak.
Hesap devri içinde faale giren iktisadi değerler için etkine girdiği hesap devrinde, yine değerleme yapılmayacak. Bu düzenleme 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girecek.
Vergi Yordam Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Teklifi’nin TBMM Genel Heyetinde kabul edilen ikinci kısmındaki unsurlara nazaran, amortismanın müddet bakımından uygulanmasına yönelik metotlara yenileri ekleniyor.
Dileyen mükellefler, amortisman sürecine, işletme faaline yeni kaydedilecek iktisadi değerler için bunların kullanıma hazır olduğu tarihte başlayıp ve her bir hesap devri için değerin etkinde kaldığı mühlet kadar, gün aslına nazaran amortisman ayırabilecek.
Müddetin gün olarak hesaplanması için Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen yararlı ömür müddetleri, 365 ile çarpılacak. Mükellefler, belirlenen yararlı ömürlerden kısa olmamak üzere amortisman müddetini, her yıl için birebir nispet olmak kaydıyla belirleyebilecek. Bu müddet Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen müddetin 2 katını ve 50 yılı aşamayacak. Mükellefler bu tercihlerini, iktisadi değerin envantere alındığı süreksiz vergi periyodu sonu prestijiyle kullanacak. Bu biçimde belirlenen amortisman müddeti ve oranı, izleyen devirlerde değiştirilemeyecek.
Amortisman hesaplanmasına başlandıktan sonra bu hesaplama biçiminden vazgeçilemeyecek.
Teklifle, yapılan protestoya yahut yazı ile bir kezden fazla istenilmesine karşın borçlunun ödemediği dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük olan alacaklara ait azami bir fiyat belirlenerek, bu mevzudaki belirsizlik gideriliyor. Protestoya yahut yazı ile bir kezden fazla istenilmesine karşın borçlu tarafından ödenmemiş ve 3 bin lirayı aşmayan alacaklar, kuşkulu alacak sayılacak. Kuşkulu alacak kararları, işletme hesabı temelinde defter tutan mükellefler açısından da uygulanabilecek.
Mevcut uygulamadaki tereddütlü konular gideriliyor
Teklifle, amortismana tabi malların satılmasında mevcut uygulamadaki tereddütlü konular gideriliyor.
Satılan iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut emsal mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı, işin niteliğine nazaran mecburî bulunur yahut bu konuda işletmeyi yönetim edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa, satıştan doğan kar, satışın yapıldığı tarihi takip eden üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte süreksiz bir hesapta tutulabilecek. Bu müddet içinde satılan iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut benzeri mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı gerçekleşmezse, süreksiz hesapta tutulan kar, satışın yapıldığı yılı takip eden üçüncü takvim yılının kar ve ziyan hesabına eklenecek.
Yangın, sarsıntı, sel, su basması üzere afetler yüzünden büsbütün yahut kısmen ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi değerler için alınan sigorta tazminatı ile ziyaa uğrayan amortismana tabi iktisadi değerlerin yenilenmesi yahut benzeri mahiyetteki bir iktisadi değerin iktisabı işin niteliğine nazaran zarurî bulunur yahut bu konuda işletmeyi yönetim edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa tazminat fazlası, bilanço aslına nazaran defter tutan mükellef tarafından üçüncü takvim yılının sonuna kadar pasifte süreksiz bir hesapta tutulabilecek.
Pasifte süreksiz bir hesapta tutulan tazminat fazlası, finansal kiralama yoluyla edinilenler de dahil olmak üzere, iktisap edilen bir yahut birden fazla değerin ayrılacak amortismanlarına mahsup edilecek. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan bedellerin amortismanına devam olunacak.
Vergi ziyaı cezası yüzde 50 oranında artırılarak uygulanacak
Vergi ziyaına sebebiyet vermekten yahut usulsüzlükten ceza kesilen ve cezası kesinleşenlere, vergi ziyaı cezasında; cezanın katılaştığı tarihi izleyen günden itibaren 5. yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar, usulsüzlükte cezanın; mutlaklaştığı tarihi izleyen günden itibaren 2. yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar tekrar ceza kesilmesi durumunda, vergi ziyaı cezası yüzde 50, usulsüzlük cezası yüzde 25 oranında artırılarak uygulanacak. Artırım fiyatı katılaşan cezadan, mutlaklaşan birden fazla ceza olması durumunda fiyat prestijiyle en yükseğinden fazla olamayacak.
Kağıt ortamında yapılan, tutulan kayıt ve defterlere yönelik olarak kayıt nizamına ait kararlara uyulmaması durumunda kesilecek cezalar ile elektronik kayıt ve defter uygulamalarındaki kayıt nizamına uyulmaması fiillerine uygulanacak cezaların tıpkı mahiyette olması ve bu fiillere karşılık olarak birinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi temin edilerek uygulamada yaşanan tereddütler giderilecek.
Özel usulsüzlük cezası
Teklifle masraf pusulasının hiç düzenlenmemiş sayıldığı durumlara bağlı olarak özel usulsüzlük cezası kesilebilmesi temin edilecek.
Tasdik kapsamına alınan mevzulara ait ibraz edilmesi gereken yeminli mali müşavir tasdik raporunun, belirlenen müddette ibraz yükümlülüğünü yerine getirmeyen mükellef ismine özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Doküman basımıyla ilgili bildirim vazifesini belirlenen müddette yerine getirmeyen ya da bildirimi eksik yahut yanılgılı yapan matbaa işletmecilerine 1400 lira özel usulsüzlük cezası verilecek.
Özel usulsüzlük cezası, bildirimin belirlenen mühletin sonundan başlayarak 30 gün içinde yapılması ya da eksik yahut yanlışlı yapılan bildirimin birebir mühlet içinde tamamlanması, düzeltilmesi durumunda yarı oranında uygulanacak.
Yeminli mali müşavir tasdik raporunun belirtilen müddette ibraz edilmemesi durumunda, tasdik raporu ibraz koşulu getirilen mükellef ismine 50 bin liradan az ve 500 bin liradan fazla olmamak üzere, yararlanılması tasdik raporunun ibrazı kuralına bağlanan meblağın yüzde 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecek.
İhtilafların azaltılması ve vergisel süreçlerde aktifliğin artırılması için 5 bin Türk lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarına ait uzlaşma talep edilebilmesi ve bu meblağı aşmayan usulsüzlük cezaları içinse Vergi Yol Kanunu’nda belirtilen indirim oranının yüzde 50 artırımlı olarak uygulanması sağlanıyor.
Teklifin ikinci kısmındaki hususların kabul edilmesinin akabinde TBMM Başkanvekili Haydar Akar, alınan karar gereği birleşimi saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.
