Sözleşmeli personel, sorunlar ya da eşit işe farklı statü ve farklı ücret

Kontratlı işçi, problemler ya da eşit işe farklı statü ve farklı fiyat

Bu köşede kaleme aldığımız “Kadrolu ve kontratlı işçi ortasındaki farklar ve düşündürdükleri” başlıklı yazımız sonrasında bize gelen bildiriler kontratlı işçinin çok büyük sıkıntıları olduğunu görmüş olduk. Aşağıda yer verdiğimiz okuyucu bildirisinde da görüleceği üzere, yaşanan meseleleri ve tıpkı işi yapan lakin farklı fiyatlar alan ve farklı statülerde bulunan çalışanı göreceğiz.

Eşit iş, farklı statü ve farklı fiyat

Kamu kurumlarının makul bölgelerde işçi istihdamında yaşadığı meseleler beraberinde bir arayışı getirmiştir. İşi kolaydan çözmek için çakılı konum oluşturmak birinci akla gelen pratik bir tahlildi. Fakat, ilerleyen vakit diliminde bu prosedürün birçok sorunu ve dramı beraberinde getirdiği görüldü.

Bu çerçeveden bakıldığında eşit işe eşit fiyat hem kamuda hem de özel bölümde her vakit arzulanan bir uygulama olmuştur. Hal bu türlü iken tıpkı işi yapıp ta hem farklı fiyat hem de farklı çalışma koşullarına sahip çalışanı görünce eşit işe eşit fiyatı nasıl sağlayacağımızı düşünmeden edemiyoruz. Hatta birebir teşkilatta görülen bu çeşit ayrımlar çalışma barışını da zedeler hale gelmiştir. Demek ki ayaküstü ve günü kurtarmaya yönelik tahliller öteki meselelere yol açıyormuş.

Kontratlı işçi istihdamındaki 31 farklı mevzuat ve düşündürdükleri

Kontratlı işçi istihdamındaki dağınıklığı ve baş karışıklığını herhalde 31 farklı mevzuat kadar daha hoş hiçbir şey açıklayamaz. Bir de bu mevzuattın içindeki farklı hususlarla düzenlenen kontratlı işçi istihdamını hesaba katarsak husus daha güzel anlaşılacaktır.

Dağınık haldeki mevzuatın gözden geçirilerek evvel mevzuatın tekleştirilmesi daha sonra da uygulamadaki aksaklıkların tahlili epey kıymet arz ediyor. Bu nedenle, kamu işçi istihdam stratejisinin olmayışı herhalde ortaya çıkan problemlerin temelinde yatmaktadır. Bir tarafta 1978 tarihli Kontratlı İşçi Çalıştırılmasına Ait Asıllar, başka tarafta ise yaklaşık 31 değişik kontratlı işçi mevzuatı. Kaldı ki tıpkı mevzuatın değişik unsurlarındaki düzenlemeleri ise 31 değişik mevzuatın içinde saymıyoruz. Sistem adeta dağılmış ve lime lime olmuştur. Üstüne üstlük bir de kontratlı çalışanın sahipsizlik algısı uygunca problemleri devleştirmektedir. Kimileri yarayı kaşıdığımı düşünebilir fakat bırakın yarayı kaşımayı yara esasen kanıyor ve vaktinde müdahale olmazsa uzuv kaybı yaşanacak.

Tıpkı misyon üç farklı statüdeki çalışanla yapılıyor

Kederi en yeterli kaygı sahibi anlatırmış mucibinden hareket ederek bir sözleşmelinin bize göndermiş olduğu e-mailden yola çıkarak yaşanan problemleri açıklamaya çalışacağız.

Bu bağlamda, yalnızca Diyanet İşleri Başkanlığı’nda çalışan kontratlı işçinin yaşamış olduğu sıkıntıları bilginize sunacağım. Öbür kontratlı çalışanların de benzeri meseleleri yaşadığını iddia etmek için müneccim olmaya gerek yoktur herhalde.

Okuyucumuz diyor ki, Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde vazife yapan (Din Hizmetleri Sınıfı olarak) işçi takımlı, kontratlı ve 3+1 kontratlı olarak 3 kısma bölündük.

2013 yılından evvelkiler takımlı memur statüsünde misyon yapıyorlar. 2014 – 2018 ortası misyona başlamış olanlar süresiz kontratlı. 2019’dan sonra işe başlayan ve başlayacak olanlar ise 3+1 kontratlı yani 3 sene sonra takımlı. Ortada kalan 2014-2018 ortası işe başlamış olan 18.000 kişi ise süresiz kontratlı, yazgısına terk edilmiş ne olacağını bilemeyen değindiğiniz üzere hiçbir özlük hakkı olmayan, yükselme imtihanlarına başvuramayan, kısaca hayal bile kuramadan, önünü görmeden çalışan süresiz kontratlı çalışanlar olarak hakikaten çok düşünceli bir durumla karşı karşıyayız.

Misyon yerleri A, B, C ve D olarak dört kümeye ayrılmıştır

Şöyle ki din hizmetleri sınıfında misyon yapan çalışanın misyon yapacağı mescitler A, B, C ve D kümesi olarak 4 sınıfa ayrılmış durumdadır. D kümesi en alt sınıf köy ve mezra camileridir.

Takımlı işçi 3 sene çalışma ve müktesep puanı toplamak kuralıyla bir üst sınıf olan C kümesi mescide, 5 seneyi tamamladığı ve müktesep puanı toplamak kaidesiyle bir üst sınıf olan B kümesi mescide, 8 sene vazife ve müktesep koşulunu karşıladığı taktirde A sınıf bir mescide geçme hakkına sahiptir.

Lakin bu kurumda yaklaşık 7 yıldır kontratlı olarak çalışan işçinin bu türlü bir hakkı yoktur. Kontratlı işçi kaç sene misyon yaparsa yapsın ne kadar müktesep puanı toplamış olursa olsun D kümesi köy mescitlerinden öbür yerde misyon yapma yahut tercih etme hakkı tanınmamaktadır.

Biz de temiz bir soru soralım. Din tıpkı ve dini bilgi muhtaçlığı da güçlü, yoksul, köylü, kentli ayrımı olmadan inanan her Müslüman için tıpkı olduğuna nazaran A, B, C ve D kümesi ayrımının herhalde bir izahı olsa gerektir.

Kontratlı işçi açılan imtihanlara giremiyor

Türkiye genelinde her ay açılan boş cami imtihanlarına takımlı işçi her ay istediği vilayet ve ilçe olmak üzere müracaat yapabiliyorken, kontratlı işçiye boş mescitler için müracaat hakkı tanınmamaktadır. Merkezlerdeki mescitler boş kalsa dahi kontratlı işçi tekrar de imtihana girerek bu mescitlerde vazife alamaz.

Takımlı işçi her türlü yükselme imtihanlarına müracaat yapabiliyorken, kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olsa dahi yükselme imtihanlarına başvuramamaktadır.

Takımlı işçi unvan değişikliği yapabiliyorken, (İmamlıktan Müezzinliğe yahut Kur’an Kursu öğreticisi, şef, murakıp, bilgi hazırlama ve denetim işletmeni, hademe vb.) kontratlı işçi doktora dahi yapmış olsa hiçbir unvana başvuramıyor.

Birebir misyonu yapan takımlı çalışandan 400-600 TL daha düşük fiyat alıyor

Takımlı işçi, yurtdışı vazifeye gitmek için başvurabiliyorken, kontratlı işçi yurtdışı misyon için müracaat yapamıyor. Takımlı işçi çalıştığı yıllara nazaran kıdem derecesine nazaran maaş alabiliyorken, kontratlı işçi kaç sene misyon yaparsa yapsın kıdem derece üzere hakları olmadığından, tıpkı vazifesi yaptığı kadroludan eğitim, evlilik ve çocuk sayısı bakımından farklı olmakla bir arada yaklaşık 400-600 TL daha düşük maaşla çalışıyor.

Bunların içinde en can alıcı ve can yakıcı olanı ise takdir edersiniz ki kontratlı işçi ne kadar eğitimli ve donanımlı olursa olsun, köy mescitlerinden öteki bir yerde vazife yapma hakkı verilmemesidir. İnanın binlerce İmam arkadaşımızın körelmesine sebep olmaktadır.

Son olarak şunu da belirtmek isterim ki, 2014 yılından sonra Diyanet İşleri Başkanlığı’na takımlı işçi alınmadığı için, merkezi yerlerde yani nüfusun ağır olduğu bölgelerde İmam ve müezzin düşüncesi yaşanıyorken, 2014-2018 ortası bu kurumda işe başlamış kontratlı işçi nüfusun olmadığı kırsal alanlarda mahpus edilmiş bir vaziyette kendisine verilecek hakkı beklemektedir.

Benzeri meseleler öteki kontratlı işçi için de geçerlidir

Diyanet İşleri Başkanlığı’nda süresiz kontratlı işçinin problemleri kendi kalemlerinden dinledik. Biz yalnızca meseleleri bir nizama koyduk ve sistematize ettik. Biliyoruz ki çok sayıda kontratlı işçinin de misal ve daha dramatik kıssaları vardır. Hoş öyküler dinlediğimiz günler dileklerimle.