Öncelikle şunu tabir etmek gerekir ki, son yıllarda verilen içtihatlarla “sendikal faaliyet yeterince vazifeye gelmeyen memura verilecek …
Öncelikle şunu tabir etmek gerekir ki, son yıllarda verilen içtihatlarla “sendikal faaliyet yeterince vazifeye gelmeyen memura verilecek disiplin cezasına” ait uygulama; alınan kararın nitekim kamu vazifelilerinin özlük, mali ve başka hakları içinse ceza verilemeyeceği aksi takdirde disiplin cezası verilebileceği tarafındadır.
Bilindiği üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci unsurunda disiplin cezasına husus hareket ve fiiller sayılmıştır:
125. hususunun birinci fıkrasının (C) bendinin (b) alt bendinde ise “Özürsüz olarak bir yahut iki gün vazifeye gelmemek”
657 sayılı Kanun’un 125/E-a unsurunda düzenlenen “ideolojik yahut siyasi emellerle kurumların huzur, sükun ve çalışma tertibini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev üzere aksiyonlara katılmak yahut bu emellerle toplu olarak vazifeye gelmemek, bunların tahrik ve teşvik etmek yada yardımda bulunma”
Kararı yer almaktadır.
Sendikal faaliyet mucibince bir-iki gün işe gelemeyen memura bunlardan hangisi verilecektir.
Danıştay 12. Dairesinin E:2018/150, K:2020/3433 sayılı kararında birtakım saptamalar ehemmiyet arz etmektedir.
Olayda, sendikal faaliyet mucibince misyona gelmeyen memura 657 sayılı Kanun’un 125/E-a hususu çerçevesinde soruşturma başlatılmış, lakin fiilin bu kapsama girmediği belirtilerek davacının bir derece hafif ceza ile cezalandırılmak ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 126. unsurunun 3. fıkrasına nazaran süreç tesis edilmek üzere atamaya yetkili amire gönderilmiş, geçmiş hizmetleri göz önüne alınarak “3 yıl kademe ilerlemesinin durdurulması” cezası verilmiştir.
Birinci derece mahkemesi, olayın sendikal faaliyet kapsamında olduğunu dikkate alarak süreci iptal etmiştir.
Danıştay 12 Dairesi ise bu kararı sonucu itibariyle onaylamış lakin bahse ait kıymetli tespitler yapmıştır:
657 sayılı Kanunun 26. Unsuruna atıf yapılarak bu husus ile 125. hususunun birinci fıkrasının (C) bendinin (b) alt bendi ile irtibat kurulmuştur.
Disiplin cezalarında “orantılılık ilkesi” kesinlikle gözetilmelidir.
Hareketinin “ideolojik ve siyasi amaçlarla” işlenip işlenmediği ve kamu ziyanına sebep olup olunmadığı kıymetlidir ki (bunların varlığı halinde devlet memurluğundan çıkarılma cezası uygulanabilir)
Yüksek Disiplin Heyeti, anılan kararı ile davacının fiilinin “ideolojik ve siyasi” hedeflerle işlenmediği belirtilmek suretiyle teklif edilen cezanın uygun görülmemesine rağmen husus kapsamına girmeyen fiil için bir alt ceza uygulanmasına karar veremez.
Cezanın reddedilmesi üzerine atamaya yetkili disiplin amirinin fiilin hangi cezayı gerektirdiği kıymetlendirerek süreç tesis etmesi gerekir.
Uyuşmazlık konusu olayda, dava ve soruşturma belgesinin birlikte incelenmesinden; davacının “bir gün misyona gelmeme” fiilini işlediği sabit olmakla birlikte üzerine atılı soruşturmaya husus aksiyonunun, disiplin cezası ile örtüşmediği, ayrıyeten, fiil ile ceza ortasında orantılılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2018/150
Karar No: 2020/3433
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : . Bakanlığı (. Kurumu)
VEKİLLERİ: Huk. Müş. . – Huk. Müş. Av..
KARŞI TARAF (DAVACI) : …’u Temsilen. Sendikası
VEKİLİ: Av. .
İSTEMİN KONUSU : … Yönetim Mahkemesinin. tarih ve E:., K:. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Dava, . Ağız ve Diş Sıhhati Merkezinde diş klinik yardımcısı olarak misyon yapan davacının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125/D unsuru uyarınca “üç yıl kademe ilerlemesinin durdurulması” cezası ile cezalandırılmasına ait . tarihli ve . sayılı sürecin iptali ve süreç nedeniyle mahrum kaldığı nakdî hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Birinci Derece Mahkemesi kararının özeti:
Danıştay Onikinci Dairesinin 15.12.2016 tarih ve E:2016/5553, K:2016/6474 sayılı kararı ile uyuşmazlığın aslının incelenerek karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine, Yönetim Mahkemesince, davacının 17.06.2013 tarihinde sendika konfederasyonu tarafından düzenlenen bir günlük iş bırakma aksiyonuna katılması sendikal faaliyet kapsamında bulunduğundan, açılan soruşturma sonucu isnat olunan fiilin sübuta erdiğinden bahisle 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 125/E-a unsuru uyarınca devlet memurluğundan çıkarılması gerekmekte ise de alt ceza uygulanmak suretiyle davacının kurum lideri tarafından üç yıl mühletle kademe ilerlemesinin durdurulması cezasıyla tecziye edilmesine ait . tarihli, . sayılı süreçte hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu süreç hukuka muhalif bulunarak iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davalı yönetim tarafından, davacı hakkında verilen disiplin cezasının mevzuattaki yola uygun olarak verildiği, dava konusu süreçte adaba ve hukuka terslik bulunmadığı belirtilerek temyiz isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK YARGICININ KANISI:
Temyiz isteminin reddi ile tarz ve yasaya uygun olan Yönetim Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ İSMİNE
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince 25/08/2017 tarihli ve 30165 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 694 sayılı Harikulâde Hal Kapsamında Kimi Düzenlemeler Yapılması Hakkındaki Kanun Kararında Kararname’nin 203. hususunda, belirlenen kanunlarda bulunan “Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu, Türkiye Halk Sıhhati Kurumu” ibareleri yürürlükten kaldırılmış, öbür mevzuatta “Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve Türkiye Halk Sıhhati Kurumuna yapılmış olan atıflar Sıhhat Bakanlığına yapılmış sayılır.” kararına yer verilmiş olduğundan, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu yerine Sıhhat Bakanlığı hasım mevkiine alınarak işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
Dava evrakının incelenmesinden; . Ağız ve Diş Sıhhati Merkezinde diş klinik yardımcısı olarak misyon yapan davacının, 17.06.2013 tarihinde sendika konfederasyonu tarafından düzenlenen bir günlük iş bırakma hareketine katılması sebebiyle hakkında yapılan soruşturma sonucunda isnat olunan “grev yapmak” fiilinin sübuta erdiği, 657 sayılı Yasanın 125/E-a hususu uyarınca Devlet memurluğunda çıkarma cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Yüksek Disiplin Heyeti’nce ise teklif uygun görülmekle birlikte rastgele bir kamu ziyanına sebebiyet verilmediği ve olayın ideolojik ve siyasi bir emel olarak değerlendirilmediğinden bahisle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. unsurunun 3. fıkrası yeterince bir derece hafif ceza (3 yıl kademe ilerlemesinin durdurulması) uygulanmak üzere teklif edilen cezanın reddine karar verildiği, 657 sayılı Kanun’un 126. hususu kararı yeterince gerekli sürecin yapılması için disiplin evrakının alt ceza uygulanmak üzere atamaya yetkili amire gönderildiği, Kurum Lideri Olur’u ile de alt ceza uygulanarak davacının “3 yıl kademe ilerlemesinin durdurulması” cezası ile cezalandırılmasına ait sürecin tesis edildiği, bakılmakta olan davanın bu sürecin iptali ve süreç nedeniyle mahrum kalınan mali hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 26. hususunda “Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak formda memurluktan kasıtlı olarak birlikte çekilmeleri yahut vazifelerine gelmemeleri yahut misyonlarına gelipte Devlet hizmetlerinin ve işlerinin yavaşlatılması yahut aksatılması sonucunu doğuracak aksiyon ve hareketlerde bulunmaları yasaktır.” kuralına tıpkı Kanunun 125. unsurunun birinci fıkrasının (C) bendinin (b) alt bendinde ise “Özürsüz olarak bir yahut iki gün vazifeye gelmemek” fiilinin aylıktan kesme cezasını gerektirdiği kuralına yer verilmiştir.
TÜREL KIYMETLENDİRME:
Kanun koyucu hukuk devletinde kamu hizmetlerinin ahenk ve nizam içinde yürütülmesini sağlamak hedefiyle hizmeti sunan kamu vazifelileri için disiplin düzenlemeleri içeren kurallar öngörebilir ve bu kurallara uyulmasını temin etmek gayesiyle çeşitli disiplin yaptırımları benimseyebilir. Lakin disipline husus aksiyonlar ile yaptırımlar ortasında adil bir istikrarın gözetilmesi de hukuk devleti unsurunun bir gereğidir. Hareket ile yaptırım ortasında bulunması gereken adil istikrar “ölçülülük ilkesi” olarak da isimlendirilmekte ve bu prensibin alt unsurlarını de elverişlilik, mecburilik ve orantılılık unsurları oluşturmaktadır. (AYM Genel Heyet Kararı bkz. Fatih Taş B. No: 2013/1461, 12/11/2014)
“Elverişlilik ilkesi”, öngörülen yaptırımın ulaşılmak istenen emel için elverişli olmasını, “zorunluluk ilkesi” öngörülen yaptırımın ulaşılmak istenen maksat bakımından mecburî olmasını ve “orantılılık ilkesi” ise, öngörülen yaptırım ile ulaşılmak istenen emel ortasında olması gereken orantıyı söz etmektedir.
Kamu görevlisinin işlediği disiplin cürmünün niteliği göz önünde bulundurulduğunda, o fiil için öngörülen cezadan daha ağır bir disiplin cezası ile cezalandırılması durumunda, “eylemin tartısına nazaran cezalandırma” öbür bir deyişle “orantılılık” prensibi ihlal edilmiş olacaktır.
Uyuşmazlık konusu olayda, Yüksek Disiplin Heyeti’nce 657 sayılı Kanun’un 125/E-a unsurunda düzenlenen “ideolojik yahut siyasi gayelerle kurumların huzur, sükun ve çalışma sistemini bozmak, boykot, işgal, kamu hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev üzere aksiyonlara katılmak yahut bu maksatlarla toplu olarak misyona gelmemek, bunların tahrik ve teşvik etmek yada yardımda bulunma” fiilini işlediğinden bahisle, birebir unsur uyarınca Devlet Memurluğundan Çıkarma cezası ile cezalandırılması teklif edilen davacının hareketinin “ideolojik ve siyasi amaçlarla” işlenmediği ve kamu ziyanına sebep olmadığı kıymetlendirilerek ceza teklifinin reddine karar verildiği, davacının bir derece hafif ceza ile cezalandırılmak ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 126. hususunun 3. fıkrasına nazaran süreç tesis edilmek üzere atamaya yetkili amire gönderildiği; kurum lideri tarafından anılan Kanun’un 125. unsurunun 3. fıkrası mucibince bir derece hafif ceza olan üç yıl kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırıldığı görülmektedir.
Yüksek Disiplin Konseyi’nin anılan kararı ile davacının fiilinin “ideolojik ve siyasi” maksatlarla işlenmediği belirtilmek suretiyle teklif edilen cezanın uygun görülmemesine rağmen husus kapsamına girmeyen fiil için bir alt ceza uygulanmasına karar veremeyeceği, teklif edilen cezanın 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 126. unsurunun 3. fıkrası yeterince cezanın reddedilmesi üzerine atamaya yetkili disiplin amirinin fiilin hangi cezayı gerektirdiğini kıymetlendirerek süreç tesis etmesi gerektiği açıktır.
Uyuşmazlık konusu olayda, dava ve soruşturma evrakının birlikte incelenmesinden; davacının “bir gün misyona gelmeme” fiilini işlediği sabit olmakla birlikte üzerine atılı soruşturmaya husus hareketinin, disiplin cezası ile örtüşmediği, ayrıyeten, fiil ile ceza ortasında orantılılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, davacının, Yüksek Disiplin Heyeti’nce teklif edilen cezanın reddi üzerine 657 sayılı Kanun’un 126. hususunun 3. fıkrası uyarınca fiilinin hangi cezayı gerektirdiği belirlenmeksizin Yüksek Disiplin Konseyi’nce 125/E-a kapsamına girmediği bedellendirilen fiil nedeni ile bir alt ceza uygulanmak suretiyle üç yıl kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Yönetim mahkemesi kararının; davacının iş bırakma hareketine katılmasının sendikal faaliyet kapsamında bulunduğundan dava konusu süreçte hukuka uygunluk bulunmadığına ait münasebeti yerinde bulunmamakta ise de, kelamı edilen konu sonucu prestijiyle hukuka uygun bulunan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte bulunmamıştır.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı yönetimin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu sürecin iptaline ait … Yönetim Mahkemesince verilen . tarih ve E:., K:. sayılı kararın üstte belirtilen münasebet ile SONUCU PRESTİJİYLE ONANMASINA,
3. Temyiz masraflarının istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. hususu uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. unsurunun birinci fıkrası uyarınca bu kararın bildirim tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 04.11.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
