1. Dünya Savaşı’nda doğu cephesinde kolunu kaybeden Samsunlu gazinin devlet tarafından yaptırılan “ahşap protezi” müzede sergilenecek. İstiklal …
1. Dünya Savaşı’nda doğu cephesinde kolunu kaybeden Samsunlu gazinin devlet tarafından yaptırılan “ahşap protezi” müzede sergilenecek.
İstiklal Gazisi Hüsnü Başerli’ye günün kurallarına nazaran devlet eliyle yaptırılarak gönderilen ahşap protez kol, Samsun’daki torunları tarafından müzeye bağışlandı. Vatanın değerinin ve uğrunda verilen çetin çabanın gelecek jenerasyonlara aktarılması maksadıyla bağışlanan protez kol, Büyükşehir Belediyesi Sadi Tekkesi Kuvayi Ulusala Müzesi’nde sergilenecek.
1912-1913 yıllarında çıkan Balkan Harbi’ne katılan Hüsnü Başerli, 1914 yılında I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla 1915 yılında Çanakkale cephesine gönderildi. Seddülbahir, Kilitbahir ve Conkbayırı cephelerinde savaşan Hüsnü Başerli, vurularak yaralandı.
Kolu kesildi
İstanbul’daki Zeynep Kamil Hastanesi’nde 8 ay tedavi gördükten sonra yine vatan savunmasına katılan Hüsnü Başerli, doğu cephesinde vazifelendirildi. Bayburt sırtlarında Ruslarla yapılan harpte top mermisinin havada patlaması sonucu etrafa dağılan şarapnel modülleri, bedeninin çeşitli yerlerine saplanarak, sağ kolunu dirsek üstünden koparttı. Ermeni askerleri tarafından da süngüyle göğüs ve karın bölgesinden yaralandı. Tedavi altına alınan Başerli’nin kangren olan sağ kolu, omzun koltuk altı kısmından kesildi.
Devlet sahip çıktı
Rusların eline esir düşen ve 2,5 yıl süren esaretten sonra 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması ile gerçekleşen esir mübadelesiyle Almanya’dan Türkiye’ye getirildi. Yıllar sonra Ladik ilçesine bağlı Üst Gölyazı Mahallesi’ne Ankara’dan yürüyerek 8 günde dönen gaziye devlet sahip çıktı. 1927 yılında ölçü alınıp devletin dayanağıyla yaptırılan ahşaptan protez kolu kullanmaya başlayan Gazi Hüsnü Başerli, Cumhuriyet’in ilanının 10. yılında kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile şereflendirilip 1. dereceden gazilik maaşıyla ödüllendirildi. 1936 yılında yapılan ikinci protez kolla daha rahat hareket eden Başerli, 90 yaşındayken 1982 yılında vefat etti.
Müzeye hibe ettiler
Gazi dedelerinin mahalle mezarlığındaki kabrini sık sık ziyaret eden ilçede yaşayan torunları, uzun vakit kullanılan ahşap takma protez kolu da Samsun Büyükşehir Belediyesi Sadi Tekkesi Kuvayi Ulusala Müzesi’ne hibe etti. Gazi maaşıyla okuyup yüzlerce öğrenci yetiştiren emekli öğretmen Seyidahmet Başerli (75) ve emekli öğretmen Azmi Başerli (72), dedelerinin kendilerine anlattığı Ulusal Gayret anılarını, artık kendi torunlarına aktarıyor.
“Dedemle gurur duyuyorum”
18 Mart Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma Günü sebebiyle köy konutunda buluşarak Hüsnü Başerli’yi yad eden ailenin en büyük torunu Seyidahmet Başerli, “Dedem 18 yaşına kadar köyümüzde yaşadı. Balkan Savaşı başlayınca askere alınmış. 1. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Cephesi’nde ve Rus Harbi’nde uğraş vermiş. Birinci gaziliğini, Çanakkale’de ağzından mermiyle yaralanarak almış, Rus Harbi’nde de sağ kolu kesilmiş. Esir takasında başşehirden Samsun’a 8 günde yürüyerek gelen dedem, köye döndükten sonra da çiftçilikle uğraştı. Biz, onun anlattığı Ulusal Çaba anılarıyla büyüdük. Sevinçli ve babayiğit bir adamdı. Dik ve dikkatli yürürdü. Kendisi okuyamadığı için eğitime büyük değer verirdi. Gazi maaşı bağlanınca bizleri okutup öğretmen yaptı. Biz de dedemin kullandığı takma ahşap protez kolu müzeye bağışladık. Onu çok özlüyor ve büyük gurur duyuyorum” dedi.
“Üzerimizde hakkı çok”
Emekli öğretmen Azmi Başerli ise “Rahmetli dedem, öğrenciyken harçlıklarımızı cebimize koyup, ‘Gidip okuyacaksınız, adam olacaksınız, meslek sahibi olduktan sonra bizleri hatırlayacaksınız’ sıkıntısı. Ben de dedeme okuyacağıma ve ömrümün sonuna kadar hatırlayacağıma dair kelam verirdim. Bizi hiçbir vakit mağdur etmedi. Mescide gitmemize büyük değer verirdi. Okumamızda ve aile kurmamızda üzerimizde çok hakkı var. Dedemle çok anımız var. 1.90 uzunluğundaydı. Tek koluyla kalınca odunları jilet üzere rahatlıkla yarabilen güçteydi. Bu türlü bir dede de herkese nasip olmaz. Çanakkale şehitlerimizi ve gazilerimizi dedem vesilesiyle rahmetle anıyorum. Allah onlardan razı olsun” tabirlerini kullandı.
