İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nin hazırladığı “Haftalık Faizsiz Finansal Araçları Performansı”nı artık Yeni Şafak’tan takip edebilirsiniz …
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nin hazırladığı “Haftalık Faizsiz Finansal Araçları Performansı”nı artık Yeni Şafak’tan takip edebilirsiniz. Çalışmaya dahil edilen yaklaşık 100 şirketin performansını haftada birgün vereceğimiz tablolarla okuyucularımızın dikkatine sunacağız.
2008’de başlayan ve tesirleri hala devam eden global finans krizinin akabinde iştirak finans modeline yönelen ilgi gün geçtikçe büyüyor. Risk paylaşımını temel alan iştirak finans, bütün dünyada yükselen trend haline geliyor. Lakin Türkiye’de bu farkındalık hala tam olarak oluşmuş değil. Türkiye’de şimdi yüzde 6,5’lik bir pazar hissesine sahip olan iştirak finansın, daha gidecek çok yolu var.
İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ), bu alanda farkındalık oluşturmak için değerli bir çalışma yapıyor. Çalışmayı yapan İZÜ İdare, Girişimcilik ve Liderlik Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin başında ise Doç. Dr. Yusuf Dinç var. İslam İktisadı ve Finansı Öğretim Üyesi Dinç ile yürüttükleri çalışmayı ve İslami finansın pazar hissesini artırmak için neler yapılması gerektiğini konuştuk.
BATIDA FAİZİN YERİ KALMADI
İştirak finans sisteminin sunduğu hizmetin dünyada yükselen bir bedel olduğunu belirten Dinç, “Dünyada bilhassa batıda faizin neredeyse yeri kalmadı. İştirak modelini merkeze çekmek lazım” dedi. Dayanışma temelli iktisadi bir model önerdiklerini söyleyen Dinç, İslam iktisadının risk transferi, risk ticareti manasındaki bir finansal model yerine, risk paylaşımı temelinde bir finansal, model ortaya koyduğunu söyledi. Dinç, “Bugün yalnızca iştirak bankacılığı anlaşılıyor olmasını bir kusur olarak görüyorum. Olağanda piyasadaki vadeli satışlar, risk sermayesi, teşebbüs sermayesi, hisse piyasası, bunlar daima İslami finansın konusu olan ögeler. İştirak finansının dünyadaki kozmik ismi İslami finans. Türkiye’de iştirak bankaları peşin alım vadeli satım manasına gelen murabaha yüklü bir finansman modeli uyguluyor” dedi.
FARKINDALIK ORTAYA KOYALIM
Dinç, risk paylaşımı manasına gelen finansal iş ve modellerin iştirak finansının ögesi olduğunu söz ederek, “Piyasadaki vadeli satışlar, iştirak bankacılığı, tekafül yani iştirak sigortacılığı, hisse senedi piyasasını, finansal kiralama, bunun yanında yeni tanıtılan tasarrufa dayalı finans modeli, risk sermayesi, teşebbüs sermayesi, melek yatırımcılık, fiziki teslimatlı türev süreçleri de buraya almak mümkündür. Bu türlü tanım edince konvansiyonel finansa çok dar bir alan kalmış oluyor” diye konuştu. Yusuf Dinç, Türkiye’de iştirak finansını tanıtmak için bilhassa son periyotta akademik çalışmalara tartı verildiğini aktararak, yeni eser ve iş modelleri geliştirerek, farkındalık ortaya koymamız lazım” davetinde bulundu.
PAYDAŞLIK MODELİ MERKEZDE OLSUN
Dinç, kesimde murabaha olarak bilinen peşin alım vadeli satım formülünün daha çok kullanıldığını anlattı. “Ortaklık modelini merkeze çekmek lazım” diyen Dinç, şunları kaydetti: “Çok kısa vadeli mesela bir saatlik iştirakler da kurabiliriz. Hatta dünya bu kadar hızlanırken, faizin modelde yerinin kalmayacağını düşünüyorum. Dünyada bilhassa batıda faizin neredeyse yeri kalmadı. Buna karşı iskontolu modeller gelebilir lakin onlar bir tarafa, faizin bir takvim gününe gereksinim duyması onu gitgide hızlanan dünyada sistem dışına itecek. Cumhurbaşkanımız son iki günde çok kıymetli açıklamalar yaptı. Gelecekte faizin yeri yok. Risk paylaşımı finansal mimaride merkeze gelecek. İştirak finansmanı modellerini uzun vadeli kıymetlendirmemiz yanlışsız ama çok kısa-kısa-orta vadeli iştiraklerin da bize bir imkan verdiğini anlayabilirsek, o vakit önemli bir farklılık, ortaya koyabiliriz. Bu tartışmalar, risk paylaşımının risk paydaşlığı olarak da tabir edilebileceği, manasına gelir.”
POTANSİYELİMİZİ GEREĞİNCE KULLANAMADIK
Yusuf Dinç, mevzunun gereğince bilinmemesini şu nedenlere bağlıyor: “Katılım finansında geliştirdiğimiz kapasiteyi şirketlere de aktarmamız lazım. Dünyada İslami finansın büyüklüğünün 3 trilyon dolar civarına ulaştığı varsayım ediliyor. Buradan mesela 200 milyar dolarlık bir hisse alabilirsek, Ulusal gelirimize çok önemli katkı sağlar. Bu fiyatların üzerine çıkmamız da rahatlıkla mümkün. Bu kaynak kendine adresler arıyor. İçerde gereğince uzmanlık kullanılsa bu türlü kaynaklar, olduğunu ve bunların adres aradığının farkındalığı oluşsa, işletmeler yatırımlarını finanse edecek kaynakları temin etmek için bir kanal açmış olurlar. Türkiye İslami finansal varlıklar özelinde dünyada 8 inci sırada. Sıralamadaki yerimiz uygun görülebilir fakat içinden aldığımız hissemiz düşük. Yüzde 2-3 düzeylerinde hisseye sahibiz. Türkiye, İslami finans deneyimine birinci başlayanlardan lakin getirdiğimiz noktayı şimdi kâfi görmüyorum. Kendi potansiyelinden uzağız.”
TASARRUFA DAYALI FİNANSI MERKEZE ALMALIYIZ
Yusuf Dinç, iştirak finansı ticari bankadan ayıran en değerli ögenin fon toplama biçimi olduğunu söz ederek, şu tavsiyelerde bulundu:
“Yani faizli mi, faizsiz mi fon toplayacak. Fon toplama tarafındaki pazar hissemiz yüzde 9’un üzerinde. İnsanların iştirak finansa ilgisi çok ağır. Bu ilgiye karşı dinamizm, eser çeşitliliği sağlanamadı. Öteki bir sorun da kurumların ortaklarından bu ilgiye kâfi karşılık gelmemesi yani gereğince sermaye sağlanamamasıdır. 2025 yılında iştirak finans için yüzde 15’lik pazar hissesi hedefleniyor. Çok geniş kitlelere ulaşabilir. Yüzde 15 ile sonlandırmayalım. Türkiye’yi merkez olarak pozisyonlandırmak için bize âlâ fırsatlar açabilir. Bu pazar hissesi hedeflemesi hakikat bir vizyonla ortaya konulmalı. Başka bir sorun olarak iştirak finansında biriken kapasite şimdi özel bölüme aktarılamadı. Tasarrufa dayalı finans dediğimiz olgu, global ölçekte bir fenomen oluşturabilir.”
Yatırımcıya yol gösteren bir platform
Yusuf Dinç, ‘Faizsiz yatırım’ ismiyle toplumsal medyada yeni bir hesap açtıklarından bahsederek, şu bilgileri verdi: “Faizsiz finansın etrafı ile ilgi farkındalık oluşturmak ve bunların haftalık performansını raporlamak için geliştirildi. Twitter, linked, Instagram platformlarından yararlanıyoruz. Bu teşebbüsün Türkiye’de günlük olarak raporlanan finansal dataların, faizsiz versiyonu olarak kıymetlendirilmesi gerekir. Mevcuttaki şablonda Türkiye’deki sukuk ihraçlarının randımanı ve vadesi, iştirak hesaplarının haftalık getiri performansı, faizsiz emeklilik sisteminin haftalık getiri performansı ve faizsiz portföy idare şirketlerinin de haftalık getiri performansını raporluyoruz.”
NEREYE VE NASIL YATIRIM YAPMALIYIM?
Yatırımcılardan gelen ‘Nereye yatırım yapmalıyız? Hangi faizsiz enstrümanlar var?’ biçiminde sorular üzerine bu türlü bir çalışma yapmaya karar verdiklerini anlatan Yusuf Dinç, haftalık olarak yaptıkları çalışmayı şöyle anlattı: “Bunları ilgililerinin bir ortada görebilecekleri platformu oluşturup sunmak istedik. Faizsiz yatırımı İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi İdare Girişimcilik Liderlik Merkezi bünyesinde takip ediyoruz. Faizsiz finansal enstrümanlara yatırım yapmak isteyenlerin, konsolide olarak, hangi yatırım araçlarına başvurabileceğini Haftalık Faizsiz Finansal Araçlar Performans Bülteniyle sunuyoruz.”
Mesude Demirhan
