Dolar ve altın dalgalı sularda

Piyasalar son devirlerin en hareketli haftasını geride bıraktı. Borsa ve altın düşerken, döviz yükseldi. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi haftayı yüzde 4,8 kayıpla 1.391 puandan tamamladı. Altının gram fiyatı yüzde 1,5 kayıpla 497,20 liraya düştü. Dolar ise yüzde 4 kıymet kazanarak 8,74 liraya tırmandı. Jeopolitik ve ekonomik haber başlıkları, piyasada kıymetli hareketliliğe sebep oluyor.

TAHVİL ALIMININ AZALTILMASI GÜNDEMDE

Geçen hafta ABD Merkez Bankası toplantısından sonra açıklama yapan FED Lideri Jerome Powell, önümüzdeki aylarda “tahvil alımının azaltılması” konusunu masaya getireceklerini belirtti. Pandemi dayanakları dahilinde FED, her ay 120 milyar dolarlık tahvil alarak piyasayı fonluyor. Böylelikle “bol dolar likiditesi” sağlanıyordu. Aşılama ve bu teşviklerle birlikte iktisattaki toparlanma “aşırı ısınma” patikasına yanlışsız ilerliyor. Bunu da en net, ABD’de enflasyonun yüzde 5’lere kadar dayanmasından gördük. FED, enflasyonda bu yüksek düzeyin kalıcı olmayacağını düşünse de 2021 için kestirimini yüzde 3,4 olarak açıkladı. Yıllardır ortalama enflasyonun yüzde 2 civarında seyrettiği ABD için, bu sayı alışılmışın üstünde… Dolayısıyda FED, buna önlem olarak “iki adımlı sıkı para politikası”na geçeceğinin sinyalini verdi.

1- Tahvil alımını azaltmak, FED’in, piyasayı soğutmak için geçiş yapacağı sıkı para siyasetinin birinci adımı olacak. Geçen çarşamba bu taraftaki açıklamanın akabinde, ABD para ünitesinin global pahasını ölçen dolar endeksi, 90,50 düzeyinden 92,30’a kadar tırmandı. Dolarda global bir pahalanma yaşandı.

2- Yüzde 0-0,25 bandındaki faizi artırmak ikinci adım olacak. ABD, pandemide girdiği resesyondan çıkıyor. 2021’de büyüme başladı. Yüzde 15’i gören ABD’deki işsizlik oranı, Mayıs 2021’de yüzde 5,8’e kadar geriledi. Canlanmaya işaret eden bu dataları dikkate alan FED, birinci faiz artışı öngörüsünü 2023’e çekti.

PİYASANIN REAKSİYONU

Birinci bakışta “tahvil alımını azaltma” ve “faiz artışı” mühleti en az iki yıla yayılmış üzere gözüküyor. Lakin gelecek her olumlu data (-ki bu ihtimal yüksek), takvimi de öne çekecektir. Süreç, bütün dünyada “açık dolar konumlarının kapanması”, yani borç olarak alınmış dolarların ana vatanına dönmesi halinde ilerleyecek. Bu sebeple birinci reaksiyon olarak dolar, bütün dünyada yükselmeye başladı. Brezilya, Güney Afrika, Rusya, Endonezya üzere gelişen ülkelerin para üniteleri, dolara karşı yüzde 1-3 ortasında bedel kaybetti.

YIL SONU DOLAR BEKLENTİSİ 8,95 TL

Türkiye’de ise NATO tepesinden gelecek olumlu haberler öngörüsüyle dolar, 8,30’a kadar gerilemişti. Lakin “piyasanın fiyatladığı” haberlerin gelmemesi, doları evvel 8,50’nin üzerine taşıdı. FED ile birlikte 8,70’in üzeri görüldü. Perşembe günü gerçekleşen TCMB toplantısında da faiz her ne kadar yüzde 19’da sabit kalsa da içeride indirim konuşuluyor. Yabancı yatırım bankaları temmuz-eylül devrinde bir faiz indirimi beklerken kimi yerli kurumlar bunun sonbahara kalabileceğini belirtiyor.
Mevcut gelişmeler, bilgiler ve beklentilere bakacak olursak; doların dünyada güçlü olacağı bir periyoda giriyoruz. Merkez Bankasının gerçek ve finansal kesim temsilcileri ile gerçekleştirdiği haziran ayına ait “Piyasa İştirakçileri Anketi” sonuçlarında da yıl sonu dolar beklentisi 8,95 TL oldu. 12 ay sonrası için ise varsayımlar 9,23 TL’de bulunuyor. Bu durumda faiz indirimleri “sürekli aşağı bir trend” formunda olmayabilir. Daha denetimli ve “bekle-gör” halinde bir süreç piyasaları bekliyor üzere görünüyor…

ONS DORUKTAN YÜZDE 15 AŞAĞIDA

2008 yılında yaşanan global finans krizinin akabinde FED, bugünkü üzere “sıfır faiz” ve “tahvil alımı” siyasetiyle piyasaları toparlamıştı. Bu süreçte altının onsu, “ucuz ve bol dolardan dayanak bularak” 1.920 dolara kadar yükselmişti. 2011-2012 yılları ortasında ons, kabaca 1.750-1.900 dolar bandında dalgalanmıştı. FED’den tıpkı geçen haftaki üzere sıkılaşma sinyali geleceği öngörüsüyle ons, 2012’den sonra gerilemeye başladı. Nisan-Mayıs 2013’te beklenen sinyal geldi. ‘Ons’ta düşüş hızlandı. 2015 yılının sonuna gelindiğinde 1.050 dolara kadar çekildi. Bu süreçte içeride dolar yükseldiği için, gram altın tarafında bu düşüş çok hissedilmedi. ‘Ons’ta geçen haftaki reaksiyonlara bakacak olursak emsal bir kaygının hakim olduğu görülüyor. Hafta, yüzde 6’ya yakın kıymet kaybıyla 1.764 dolardan tamamlandı. Lakin geçen ağustosta görülen 2.074 doruğundan bakıldığı vakit, ‘ons’taki geğer kaybı yüzde 15’i bulmuş durumda… Yani tasalar bir müddettir fiyatlara yansıyor.

Ö. FARUK BİNGÖL