Bu sütunda “iklim krizi ” ile birlikte ülkemizde görülen ve görülecek olan “kuraklık” k onusunda yazılar yayımladım. İklim değişikliği …
Bu sütunda “iklim krizi” ile birlikte ülkemizde görülen ve görülecek olan “kuraklık” konusunda yazılar yayımladım. İklim değişikliği bugünün işi değil. Şöyle düşünün: Marmara’ya kıyısı olan yerleşim bölgeleri sanayi ve evsel atıklarını “yıllar boyu” denize boşaltıyor. Biz felaketi fakat “müsilaj” yüze vurunca farkediyoruz. Sera gazları sebebi ile atmosfer bir şu kadar yıldan beri kirlendi. Sonunda “ozon tabakası” delindi. Bunun ne vakit farkına vardık? Felaketler kör gözümüze parmağını sokunca. Seller, yangınlar, kuraklık, eriyen buzullar vesaire.
Bu yazıda yaklaşık 1950’den bu yana ülkemizdeki kuraklığa işaret etmek üzere somut örnekler vereceğim.
İsteyenler bu bilgileri daha geniş ve detaylı olarak resmi makamlardan yahut Tabiat Muhafaza derneklerinden
Sulak alanlar, tropik ormanlardan sonra biyolojik üretimin en yüksek olduğu dinamik ekosistemlerdir. Ekseriyetle derinliği 6 metreyi geçmeyen, güneş ışığının tabanına kadar ulaşarak sucul ve hayvansal planktonların, su altı ve su üstü bitkilerin, sucul hayvanların gelişmesine imkan veren, çok yeri saz, kamış üzere yüksek, kuşların saklanmasına, yuvalanmasına ve barınmasına uygun olan sulak alanlar ornitolojik açıdan büyük kıymete sahiptir. Dünyanın en kıymetli genetik rezervuarı olan sulak alanlar, dünyadaki tüm tiplerin %40’ını ve tüm hayvan türlerininse %12’sini barındırmaktadır. Sulak alanların en önemli fonksiyon ve bedelleri içme suyu sağlama; taşkın denetimi; yeraltı sularının beslenmesi; sediman ve besin depolama; iklim değişikliğinin denetimi; doğal arıtım; tarım, hayvancılık, balıkçılık, saz kesiti, turizm, ulusal güvenlik; kültürel kullanım ve rekreasyonel imkanlar olarak özetlenebilir.
Son 50 yılda Türkiye’de üç Van Gölü büyüklüğünde sulak alan yok olmuştur.
Sulak alanların ve göllerin kuruması kuraklık sebebi ile olduğu üzere kimileri tarıma açmak için (veya sıtma ile savaş için) şahsen kurutulmuştur. Burada kimi göllerimizin durumuna işaret edilecektir.
Eğirdir Gölü: Türkiye’nin ikinci en büyük tatlı su gölü olan Eğirdir Gölü kurumaya yakın göllerden biri durumundadır. Beyşehir Gölü: Çumra Ovası sulaması ile gölün güneydoğusundaki düdenler nedeniyle gölün su düzeylerinde düşüşler olmaktadır. Burdur Gölü: Göl havzasında yapılan 7 gölet göle gelen suların azalmasına sebep olmuştur. Gölün geçmişte sahip olduğu suyun üçte birini kaybettiği görülmektedir. Akşehir Gölü: Yanlış sulama ve uygulamalar nedeniyle kurudu. Eber Gölü: Kendisini besleyen su kaynaklarının kesilmesi nedeniyle büsbütün kurudu. Yarışlı Gölü (Burdur): Yarışlı Gölü’nün büyük kısmı, yeteri kadar kar ve yağmur yağmayınca kurumaya başladı. Işıklı Gölü: Doğal sit alanı ilan edilen, birçok kuşa ve nadir balık çeşitlerine mesken sahipliği yapan nilüferleriyle ünlü Işıklı Gölü’nde mevsimsel sıcaklıklar ve düşük yağış oranı nedeniyle su düzeyinde gözle görülür azalma olmaktadır. Avlan Gölü/Antalya: Göl 1970’li yıllarda tarım toprağı elde etmek için kurutulmuştu lakin 2001’de tekrar su verilmeye başlandı. Lakin artık Avlan Gölü’nün büyük bir kısmı kurudu ve bir futbol alanı kadarı kaldı. (4 Ekim 2021 Pazartesi günü TV’de kuruyan göl alanını gördüm. Koyunlar otluyordu. Tıpkı haberin akabinde Yeşilırmak’taki balık vefatları gösterildi). Ereğli Akgöl Sazlıkları/Konya: 1960’lı yıllarda gölün 162 kilometrekarelik kısmı sıtma ile uğraş ve tarım toprağı elde etmek için kurutuldu. Kuyucuk Gölü/Kars: Kuş Cenneti olarak da bilinen Kars’ın Arpaçay ilçesindeki Kuyucuk Gölü büsbütün kurudu. Meke Gölü/Karaman: “Dünyanın Nazar Boncuğu” olarak bilinen Meke Gölü, yer altı sularının bilinçsiz kullanımı ve kuraklık nedeniyle neredeyse büsbütün kurudu. Uyuz Gölü/Konya: 2005 yılındaki bir yangında etraftaki tüm sazlıklar yandı. Uyuz Gölü de tedbir alınmazsa kuruma riski altındaki göllerden biridir. Tuz Gölü Havzası: Tuz Gölü’nün kurumasında, bölgenin giderek ısınması ve kuraklaşması yanında su muhtaçlığı yüksek olan tarım bitkilerini yetiştirmek gayesiyle açılan kuyulardan çok su çekilmesi sonucu havzadaki yer altı suyu düzeyinin düşmesi tesirlidir. Seyfe Gölü/Kırşehir: Gölü besleyen su kaynaklarının azalması ve kusurlu sulama sonucu kurudu. Gölmarmara Gölü/Manisa: Buharlaşmanın süratli olması ve kaçak sulama nedeniyle 2021 yaz aylarında gölün %90’ı kurumuştur.
Göllerimiz, ırmaklarımız ve yer altı sularının kirlenmesi farklı bir yazı hususudur. Tahminen buna da gerek yoktur; zira her gün TV ekranında bu bahiste yürek yakan imajları izliyoruz.
İnsan hayatı için petrol mü değerli, su mu? Şunu bilelim ki bıçak kemiğe dayanmıştır.
Ülkemiz kurak nesil içindedir. Gelecek jenerasyonları bir damla suya hasret bırakmayalım.
