Hayatımıza yaklaşık 15 sene evvel giren toplumsal medya platformları insanların anılarını paylaşmaları, tutkularını bulmaları, ilham almaları …
Hayatımıza yaklaşık 15 sene evvel giren toplumsal medya platformları insanların anılarını paylaşmaları, tutkularını bulmaları, ilham almaları ve harekete geçmeleri için kullanıldı. İnsanlık tarihi açısından çok küçük bir vakit diliminde hayatımızda bulunan bu platformlar tahminen de tarihin en yıkıcı değişim ve dönüşümünü sağladı. Bundan evvelki hiçbir irtibat aracı bu kadar kısa müddette bu kadar büyük bir tesir yaratmadı ve bu kadar büyük bir kitleye ulaşıp yayılmadı.
Bu platformlar başlangıçta bir söz aracı olarak piyasaya sürüldü; fotoğraf göndermek, niyetleri paylaşmak ve diğerleriyle bağlantı kurmak için kullanıldı. Lakin toplumsal medya artık harici bir varlık değil; kendimizin bir uzantısı haline geldi.
Sekiz milyarlık dünya nüfusunun internete ulaşabilen 4,6 milyarının 4,2 milyarı toplumsal medya kullanıyor. 84 milyonluk Türkiye nüfusunun ise internete ulaşan 66 milyonunun 60 milyonu toplumsal medya kullanıcısı. Türkiye’de bir kullanıcının internette geçirdiği ortalama mühlet 8 saat, toplumsal medyada ise 3 saat.
Bu kadar ağır kullanılan bu dijital platformlar elbette insan hayatındaki birçok şeyi de değiştirdi. İnsanların olabildiğince paylaşım yapmalarını sağlamak için zekice tasarlanan bu platformların değiştirdiği en kıymetli kavramların başında ise estetik kavramlarımız geliyor.
SİBER İMAJ HUDUT TANIMIYOR
Birinci devirlerde hiçbir dert olmadan paylaşılan fotoğraflar yerini insanların toplumsal öz-imaj standartlarını karşılamak, diğerlerinden onay almak ve en kıymetlisi çok daha fazla beğeni almak için yapılan, ziyadesiyle küratörlü bir forma bıraktı. Bu formun ortaya çıkardığı siber imajla, gerçek hayattaki imaj ortasındaki fark da her geçen gün biraz daha açılmaya başladı. Bu yüzdendir ki yalnızca toplumsal medyadan tanıştığımız insanları gerçek hayatta gördüğümüzde tanıyamıyoruz.
Instagram başta olmak üzere bir toplumsal medya platformunda fotoğraf paylaşmadan evvel onlarca fotoğraf çekip, fotoğraf düzenleme uygulamalarını ve filtreleri çılgınlar üzere kullanmamızın sebebi yarattığımız bu siber imajı daima daha yeterli hale getirmek. Toplumsal medyada çok daha hoş ya da güzel görünmek için kullanılan sistemler yalnızca bunlarla da hudutlu değil. Amerika>da yapılan bir araştırmaya nazaran, 2019 yılında estetik ameliyat yapan tabiplerin yüzde 72’si, hastaların bu ameliyatları yapmasının sebebi olarak “selfie”lerde daha hoş çıkmak istemelerini gösteriyor. 2018 yılına nazaran ise bu oran yüzde 15 artmış ve her sene artmaya devam ediyor. Bu durumla karşı karşıya kalmamızın en büyük nedenlerinin başında ise toplumsal medya ünlüsü olarak bilinen “Influencar”lara benzeme içgüdüsü geliyor. Toplumsal medya öncesi beşerler müzikçi ya da televizyon yıldızlarına benzemek istiyor ve onlar üzere olmak için gayret sarfediyorken bugün ise yüksek takipçili “Influencer”lara benzeme yarışındalar. Ama geçmişle bugün ortasında kocaman bir fark var. Geçmişte yalnızca çok küçük bir kitleye ulaşabiliyorduk ve estetik korkularımızı bu küçük zümre belirliyordu. Bugün ise durum çok farklı. Çabucak çabucak fiyatsız olan toplumsal medya platformları sayesinde herkes çok kısa müddette çok büyük kitlelere ulaşabiliyor münasebetiyle estetik telaşları bu kocaman kitle etkileyebiliyor.
VÜCUDUYLA ARBEDELİ BİR JENERASYON YETİŞİYOR
Dünya genelinde milyonlarca insanı estetik operasyon geçirmeye iten ‘Bende bir eksiklik var.’ ya da ‘Sosyal medyaki şu ünlü üzere olmalıyım.’ derdinin yarattığı sorunlu durumlar da var elbette. İsmine “Sosyal Medya Dismorfobisi” diyeceğimiz bu kavram kabul etsek de etmesek de birçoğumuzun yaşadığı ve hatta kendimize bile itiraf edemediğimiz bir durum. Haydi dürüst olalım. Hangimiz bir fotoğraf paylaşmak için birçok alternatif çekim yapmıyor ya da galerimizinden ihtimamlı bir seçim yapmak için dakikalarca uğraşmıyoruz?
Kişinin kendi dış görünüşünü beğenmemesi ve takıntı haline getirmesi durumu olarak açıklayacağımız Dismorfobi, kitlesel bağlantı araçlarının tesiri ile birlikte bir dijital çağ hastalığına dönüştü. Bu hastalığın ortaya çıkardığı sonuçlar bilhassa Z jenerasyonu açısından hiç de iç açıcı değil. Instagram’ın kamu siyaseti lideri Karina Newton yaptığı açıklamada, Instagram’ın her üç genç kızdan birinin vücut imajına ait yaşadığı sıkıntıları daha da güçlendirdiğini ve bu durumun depresyona ve dert bozukluğuna kesinlike katkı sağladığını tabir ediyor. Wall Street Journal’a nazaran ise Amerikalı kullanıcıların yüzde 6’sı ve İngiliz kullanıcıların yüzde 13’ünün intihar etme dileğinin Instagram’dan kaynaklandığına inanıyor.
Amerika’da yapılan bir öbür araştırmada ‘Vücudunuz hakkında nasıl hissettiğinizi etkileyen en değerli faktör hangisidir?’ sorusuna hem bayanlar hem de erkekler yüksek oranda toplumsal medya yanıtını veriyor. (https://fherehab.com/news/bodypositive/)
Pekala bu sorunlu durumla nasıl baş edebiliriz? İsmine dijital çağ dediğimiz bu çağda beşerler çoklukla medya aracılığıyla ütopik bir dünya görüşüne maruz kalıyor. Öncelikle bunun farkına varmamız ve davranışlarımızı buna nazaran planlamamız gerekiyor. Hayatın toplumsal medyadan ibaret olmadığını, oradaki paylaşımların göründüğü kadar ışıltılı olmayabileceğini, eksiği ve ziyadesiyle her insanın eşsiz olduğunu bilmeliyiz. En kıymetlisi de kendimizi yargılayıcı olmayan beşerlerle kuşatmalıyız. Bu türlü beşerlerle ne kadar çok vakit geçirirsek, kendimizi o
OĞUZHAN SARUHAN
