Ay’a gönderilecek araç için ilk ateşleme gerçekleşti

Cumhuriyet’in 100’üncü yılında Ay’a gönderilecek insansız araçta kullanılması planlanan ulusal ve özgün hibrit roket motoru birinci ateşlemesini yaptı. Delta V Uzay Teknolojileri A.Ş.’de gerçekleştirilen testte hibrit roket motoru birinci imtihanını muvaffakiyetle geçti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 9 Şubat’ta ilan ettiği Türkiye’nin Ulusal Uzay Programı’nın en dikkat cazip gayelerinden biri Ay misyonu olmuştu. İki ayaklı amaca nazaran 2023’te insansız bir araç ile Ay’a sert iniş, 2028’de de yumuşak iniş gerçekleştirilecek. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, bu amaçlar doğrultusunda yürütülen çalışmaları yerinde görmek gayesiyle ulusal ve özgün hibrit roket motorları geliştiren Delta V’nin Şile’deki Roket Motoru Ateşleme Tesisi’ni ziyaret etti. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığının iştiraki olan Delta V’deki ziyaret bir toplantıyla başladı. Toplantıya Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, Savunma Sanayii Lider Yardımcısı ve Delta V İdare Konseyi Lideri Faruk Yiğit, BAYKAR Teknik Müdürü Selçuk Bayraktar, TÜBİTAK Lideri Hasan Mandal, Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Lideri Serdar Hüseyin Yıldırım, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Enstitüsü Müdürü Mesut Gökten, TÜBİTAK SAGE Enstitüsü Müdürü Gürcan Okumuş ve Delta V Genel Müdürü Arif Karabeyoğlu katıldı. Toplantıda 2023’te Ay’a sert iniş yapması planlanan uzay aracını geliştirme çalışmaları ele alınırken, hibrit roket motorlarının ateşleme sistemleri, yüksek basınçlı kompozit tanklar, vana ve regülatör sistemleri de ayrıntılı olarak masaya yatırıldı. Heyet, toplantının sonunda roket motorları testlerinin yönetildiği komuta merkezine geçti. Alınan güvenlik tedbirlerinin akabinde ateşleme için geri sayım başlatıldı. Bakan Varank’ın komutuyla birinci olarak Delta V tarafından geliştirilen ve uzay hududunu aşacak Hibrit Sonda Roketi’nin (SORS) itki sistemi dikey ateşleme testi yapıldı. İkinci ateşleme ise Ulusal Uzay Programı’nın 2023 yılında Ay’a sert iniş vazifesinde kullanılması planlanan hibrit roket motoru için yapıldı. Yapılan testler muvaffakiyetle sonuçlandı. İki motor da planlanan mühlet boyunca sıkıntısız formda çalıştı.

“Ay misyonunda kullanılabilecek motorun birinci denemeleri muvaffakiyetle yapıldı”

Bakan Varank ve beraberindeki heyet, ateşlemeler sonunda tekrar test alanındaki sistemleri inceleyerek testin sonuçları hakkında bilgi aldı. Varank, daha sonra yaptığı açıklamada çok başarılı iki ateşleme yaptıklarını, hem Sonda Roketi Sistemi’nin (SORS) ateşlemesi, hem de Ay misyonunda kullanılması planlanan hibrit motorun birinci ateşlemesini gerçekleştirdiklerini belirtti. Testlerde 50 saniye üzere hedeflenen müddet bulunduğunu söyleyen Varank, “Bu 50 saniyelik ateşlemenin tamamını muvaffakiyetle bitirdi. Ay misyonunda kullanılabilecek motorun birinci denemeleri muvaffakiyetle yapıldı” diye konuştu.

“Hedefimiz 2023 yılında Türkiye’nin kendi uzay aracını Ay’a ulaştırabilmesi”

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin uzaydaki 10 yıllık yol haritasını açıkladığını ve bu yol haritasının en kıymetli bileşenlerinden birinin ‘Ay misyonu’ olduğunu kaydeden Varank, “Ay misyonunda gayemiz 2023 yılında Türkiye’nin kendi uzay aracını Ay’a ulaştırabilmesi. Burada da Türkiye’deki bütün kabiliyetleri, bütün firmalarımızın kabiliyetlerini kullanmak istiyoruz. Delta V de bilhassa dünyada yeni bir teknoloji olarak kabul edilen hibrit roket motorları çalışan, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığına ilişkin bir firmamız. Arif hocamız (Karabeyoğlu) tüm bu süreçleri yürütüyor” halinde konuştu.

“Dolayısıyla bu alanda geliştirdiğiniz teknolojiler çok değerli”

Varank, iki ateşlemeye şahitlik ettiklerini anlatarak, “Bir tanesi 635 milimetrelik sonda roketinin önümüzdeki ay fırlatması yapılacak motorun ateşlemesi. Birebir vakitte Ay misyonunda, yani uzayda kullanmayı hedeflediğimiz daha küçük bir motorun da tekrar ateşlemesinin testlerini yapmış olduk. Türkiye bilhassa uzay alanında kabiliyetlerini tüm dünyaya göstermek, tıpkı vakitte bu kabiliyetleri ticarileştirmek, bundan ekonomik yarar elde etmek isteyen bir ülke. Münasebetiyle bu alanda geliştirdiğiniz teknolojiler çok değerli” açıklamasında bulundu.

“Sonda roket motorunun bir örneği, inşallah mayıs ayında Sinop’tan ateşlenecek”

Sıvı oksijen oksitlemeli hibrit motor teknolojisinin çok kıymet verdikleri yeni bir teknoloji olduğunu aktaran Varank, ateşlemeleri muvaffakiyetle gerçekleştirdiklerini, bu süreçte heyecan ve memnunluk duyduklarını da tabir etti. Çok pahalı gençlerin Türkiye’nin geleceğine yatırım yapmak ve teknolojiyi geliştirmek için büyük bir uğraş gösterdiklerini vurgulayan Bakan Varank, “Sonda roket motorunun bir örneği, inşallah Mayıs ayında Sinop’tan ateşlenecek. Kıymetli araları kat etmesini planlıyoruz” dedi.

Varank, “2023’te biz Ay misyonu gayemizin birinci ayağını başarabileceğimizi düşünüyoruz. Yani uzay aracımızı inşallah Ay ile buluşturacağız. Türk bayrağını Ay ile buluşturmuş olacağız. Bu manada motorun birinci ateşlemesini burada yapmak bizim açımızdan memnunluk ve gurur verici” sözlerini kullandı.

“En uzun yanan, en yüksek performanslı testi gerçekleştirdik”

Delta V Genel Müdürü Arif Karabeyoğlu da her iki motorun da beklenen performansı tam manasıyla sağladığını vurgulayarak, “İstediğimiz ateşleme müddetlerini elde ettik. İstediğimiz itki kuvvetlerini elde ettik. Tam muvaffakiyet olduğunu söyleyebiliriz. Ay motorunun testleri bundan sonra hızlanarak devam edecek. Tahminen birinci testlerinden birini yaptık. Ancak tahminen yüzlerce test yapacağız. Güvenilirliği sağlayacağız. Sonda roketinin birinci testi değildi. Daha evvel birçok test yaptık. Lakin bu en uzun yanan, en yüksek performanslı testini gerçekleştirdik. Bundan sonra ne olacak? Mayıs ayında her şey yolunda giderse inşallah yüksek irtifalara sonda fırlatmaları yapacağız. Ay’a gidecek uzay aracının roket motorunu test ettik. Adım adım Ay’a gidiyoruz” diye konuştu.

Delta V tarafından geliştirilen Sonda Roket Sistemi hibrit motoru dikey ateşleme testini geçerek uzaya ulaşabilecek düzeyde toplam itki elde etti. Önümüzdeki aylarda fırlatma testleriyle ’uçuş gösterimi’ yapılacağı öğrenildi. Türkiye’nin en büyük roket sistemlerinden biri olan SORS’un birebir vakitte dünyanın teknoloji olarak en ileri hibrit roket motoruna sahip olduğu, sıvı oksitleyici ve katı yakıt içerdiği ve yenilikçi bir teknoloji olduğu aktarıldı.