Akademisyen ve müellif Alev Alatlı , Batı tenkitleriyle tanınan bir isim. Bugünlerde “Suç Ortağı Hollywood” kitabını okuyucuyla buluşturdu …
Akademisyen ve müellif Alev Alatlı, Batı tenkitleriyle tanınan bir isim. Bugünlerde “Suç Ortağı Hollywood” kitabını okuyucuyla buluşturdu. Alatlı, Turkuvaz Kitap’tan çıkan yapıtında yüzlerce örnekle sinemanın günah galerisini ortaya koyuyor, siyasetle olan girift münasebetine ve hepimizin hayatına yaptığı etkilere vurgu yapıyor. Biz de kendisiyle online olarak buluşarak, söyleşiyoruz.
Alev Hanım odak noktanızda daima ABD var. Bunun sebebi master ve doktora yaptığınız bu ülkedeki şahsi deneyimleriniz mi?
Benim gündemimin başrolünde Amerika yok. Gerçekten benim birinci ilgi alanım Uzak Doğu’dur. Öte yandan aslında Amerika’yı ilgi odağına almayan var mı? ABD’yle ilgilenmemek bizatihi yanlıştır. Çünkü eline sopayı almış dünyaya nizam veriyor. Benim farkım şu: Kendilerinin okullarında okudum ve içlerinde yaşadım, onları yakinen biliyorum.
“Suç Ortağı Hollywood” kitabınız neşredildi. Aslında oğlunuzla Hollywood sinemaları üzerine konuşmalarınız kitabı yazmanızda tesirli olmuş. Biraz anne şefkatiyle mi hareket ettiniz?
Olağan, kitabı kaleme almaya beni iten oğlum Kaan’dı. Onunla bağlantım olmasa tahminen bu işe girmezdim. Lakin ha benim oğlum ha sen. George Orwell “Doğruyu söylememek dolandırıcılıktır” der. Ben bunu yapmamak için kitap yazma zahmetine giriştim. Bugün Hollywood’u göklere çıkarmak, genç kuşağı dolandırmaktır. Zira Hollywood iş birlikçidir. Lakin sinema herkesin sevdiği, üzerinde konuşmaya bayıldığı bir alan. İnsanoğlu, bu alana çomak sokana kızar.
Baktığımda yüzlerce sinemaya atıf yapılan, dolu bir kitap var. Hollywood sinemasıyla bir seyirci olarak aranız nasıl?
Muratçığım ben çabuk öğrenirim. Bir sanatkarın nasıl müzik söylediğini öğrenmek için her müziğini dinlemeye gerek yok. Bunun üzere bir şey. Bir müddet izleyip genel gidişatı gördüğün vakit hepsine koşuşmaya gerek kalmıyor. Hollywood sinemasında şaşırtan şey çok az. Mesela bu saatten sonra, kim çekerse çeksin bir Western sineması izlemeye beni kimse ikna edemez.
YENİ BİR ŞEY ÜRETMİYORLAR
Hollywood yeni bir şey üretmiyor mu yani?
Evet, muhakkak üretmiyor. Hollywood, tutan bir şeyi tekraren çeker. Bir şey satıyorsa fabrikada tekrar tekrar üretirsiniz. Onun üzere.
Pekala, Amerikan sinemasının sanat noktasında hiç mi kaygısı yok?
Hollywood’a sanayi mahallesi diyebilirsiniz. Sinema sanat değil bir sanayidir. Sinemalar de tüketim malı.
Her sene sanat telaşıyla yapılmış onlarca eser meydana getiriliyor lakin.
Rastgele bir malın da sanatsal tarafı vardır. En sıradan gördüğünüz klima bile bir estetik barındırır. Sanattan bir şeyler alacaksın ki malı satasınız.
Pekala, sizce Hollywood ne yaparsa sanat icra etmiş olur?
Rastgele bir fabrika ne kadar sanat icra ederse, Hollywood da o kadar eder. Hem kitle üretimi hem sanat olmaz. Lakin sinemaların kimileri “güzel” olur.
AMERİKAN TARİHİ SİNEMADA YAZILDI
Eserinizde “Hollywood müellif ABD oynar” kelamı geçiyor. Bu çok argümanlı değil mi?
ABD bu türlü bir memlekettir. Evvel yapacakları hareketi test ederler. Sinemasını yaparlar, milletin nabzını ölçerler. Ona nazaran harekete geçerler. Dahası Amerikan kendi tarihini bir sinema sinemasıyla kurmuştur. İsmi da “The Birth of a Nation”dır. ABD, 7. asırdan Orhun Kitabeleri olan bir millet değil ki… Orada yetmiş iki buçuk milletten her biri kendi telinden çalar. Bunlara ortak bir geçmiş uydurmak gerekiyor. Bunu yapan da Hollywood’dur. ABD’de 16 milyon çocuk aç. Sen hangi Hollywood sinemasında bunu gördün?
“Nomadland” sineması, ABD’de sistemin kenara ittiği göçebeleri anlatarak daha yeni Oscar aldı. Kimi Amerikalı sinemacılar da durumu eleştiriyor.
Olabilir. Orada kalır. Bunlar sonuç vermez.
Hollywood sineması, bazen liderleriyle da çatışıyor, Çin’le de ortak sinemalar yapıyor. ABD’den daha üstün bir gücün enstrümanı olabilir mi?
ABD devletinden daha büyük bir güç var mı? Amerika’da sermaye ile devlet iç içedir. Birbirinden ayrılamaz. Düşünün, ABD Dışişleri Bakanı’nın kendisine ilişkin bir petrol şirketi olabiliyor ve ABD askerleri bunu koruyabiliyor!
Malum dünyanın jeopolitik merkezinin ABD’den Çin’e kaydığı konuşuluyor. Uzak Doğu’dan Hollywood gibisi bir merkez çıkar mı?
Becerebilirseniz dünyadaki sermayenin akışını takip etmeye çalışın. İleride Hollywood’un yarısının Çin’e geçtiğini ve Çin hesabına çalıştığını görebilirsiniz. Bir bakmışsınız bilmem ne Lopez Uzak Doğu’ya taşınmış.
KAYGILARI İNSAN HAKLARI DEĞİL
Hollywood her geçen gün değişiyor. Oscar Akademisi ise değişime taraf veren esas kurumlardan biri. Akademi geçenlerde ödül vereceği sinemalar için çeşitlilik kriteri getirdi. Buna nazaran sinemalarda LGBTİ+ üzere kümelerin daha çok görünmesi kural koşuluyor. Bu kararı nasıl yorumluyorsunuz?
Bütün bunların başı da sonu da iktisat. Yollar tıkanınca, yeni husus arıyorlar. Kederleri insan hakları olsa evvel ülkelerindeki gelir dağılımını düzeltirler. Kime ne anlatıyorsunuz.
İnsanların bâtın cemiyetleri çok ciddiye almadığından da yakınıyorsunuz. Hollywood’da da zımnî ve kült kümeler olduğunu düşünüyor musunuz?
Doğal düşünüyorum. Zımnî cemiyet derken korkmak da bir tuhaf. Makul bir kümenin çıkarını koruyan şeyler bunlar. Niçin olmasın? En çok Hollywood’da olması gerekir aslında. ABD’de bugün 45 bin tarikat vardır. O kadar fantastik geliyor ki inanmıyor millet.
Biraz da çuvaldızı kendimize batırsak olmaz mı? Yeşilçam’ın Anadolu’yu ve kültürel ögelerini yansıtma bakımından kusurları olmadı mı?
Bunun aksini hiçbir vakit tez etmem. Kendini kaptırıp Amerika’nın yoluna girdiğiniz vakit bütün artistlerin saçını sarıya boyar, burnu küçültür herkesi Barbie bebeğe benzetmeye çalışırsın. Yalnızca sinema değil biz her şeyde Amerika’ya benzemeye çalışıyoruz. Türk sineması vazifesini yapabildi mi pekala? Hayır, yapamadı. Millet de yüz vermedi.
MURAT ÖZTEKİN
