İstanbul’un fethinin sembolü” Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin tekrar ibadete açılmasını hazmedemeyen Yunanistan yeni bir provokasyona kalkıştı …
İstanbul’un fethinin sembolü” Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin tekrar ibadete açılmasını hazmedemeyen Yunanistan yeni bir provokasyona kalkıştı. Yunanistan, Çin’de toplanan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) heyetine Ayasofya ve Kariye mescitlerinin Dünya Mirası Listesinden çıkarılması için teklifte bulundu. Komite, Ayasofya ve Kariye mescitlerinde yapılan değişiklik sebebiyle Türkiye’den rapor istedi. Heyet, 1 Şubat 2022 tarihine kadar Ankara’ya mühlet tanıdı. Ayasofya’nın mescide çevrilmesinin tesirleri konusunda ‘derin endişe’ duyduğunu belirten Komite, Türkiye’nin Ayasofya ve Kariye müzelerinin statüsünü değiştirme niyeti hakkında Komite’ye bilgi vermemesi ve diyalog kurmamasından derin keder duyduğunu da tabir etti. Türkiye’den alınacak olan raporun inceleneceği ve gerekli görülmesi durumunda ‘Dünya Mirası Listesi’nden Kariye ve Ayasofya mescitlerinin çıkarılabileceği belirtildi. 21 ülkenin iştirakiyle gerçekleşen toplantıya Yunanistan gözlemci olarak katıldı.
MISIR KİLİT ROL OYNADI
Skandal karar, İstanbul demekten kaçınan Yunanistan ve Mısır’ın teklifiyle ‘Konstantinopolis’teki Dünya Mirası Alanları ile ilgili 44’üncü Oturum’da alındı. Yunan basını, alınan kararın Yunanistan tarafı için ‘tatmin edici’ olduğunu yazdı. Karardan mutlu olduklarını belirten Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Mısırlı mevkidaşı Sameh Soukri ve Rum yetkililere teşekkür etti. Dendias “Mısır gayretlerimizde kilit rol oynadı” açıklamasında bulundu.
Tarihçiler, Atina’nın provokasyonunu ve UNESCO’nu aldığı skandal kararı gazetemize kıymetlendirdi. Uzmanların değerlendirmeleri şöyle:
EVVEL KENDİLERİNE BAKSINLAR
Prof. Dr. İlber Ortaylı: Yunanistan her vakit olduğu üzere Türkiye düşmanlığını çeşitli yollarla gösteriyor. Ayasofya eski Roma İmparatorluğu’nun son mirasıdır. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden sonra birinci cuma namazını kıldığı yerdir. Fethin sembolüdür. Onlar için ne kadar kıymetliyse bizim için daha kıymetlidir. Kendi topraklarımızda olan bir mabettir. Yunanlıların burada düzgün niyetli olmadığı aşikar. Kendi iç siyasetlerine yönelik adımlar atıyorlar. Emel Ayasofya’yı korumak değil, Türkiye’ye düşmanlık ederek Avrupa’dan ve vatandaşlarından puan toplamak. “Türkler bıraksın biz bakalım” diyorlar. Bu türlü bir şey olabilir mi. Bu milliyetçilik sıkıntısı değil. Evvel kendilerine baksınlar. Onlarca tarihi yapıtı yok ettiler. Kendi ülkelerinde bile koruyamadıkları eserler var. Koskoca Ayasofya’yı onlara mı bırakacaktık. UNESCO’nun da aldığı bu karar, yalnızca karar etabında kalacaktır.
UNESCO İLE OLACAK İŞLER DEĞİL
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu: UNESCO’nun alacağı karar bizi ilgilendirmez. Kendileri bilir. Ayasofya kıymetinden hiçbir şey kaybetmez. Onlar çıkardılar diye biz korumayacak mıyız? Sadece Ayasofya ve Kariye özelinde değil, biz Bizans’ın yapıtlarını koruyoruz. Kıymet veriyoruz. Onlar bizim yapıtlarımızı korumuyor. Onlarca türbeyi kilise yaptılar. Mimari yapısını değiştirdiler. Özelliklerini yitirdi hepsi. Sonra kalkmış, “Ayasofya’yı Türkler koruyamadı” diyorlar. Buna gülerim. Yunanlılar artık öbür yol bulamadılar. UNESCO ile olacak işler değil bunlar. Ayasofya Roma yapıtı, Yunanistan kendi üzerine hak biçmesin. Onlarla ilgisi yok. Sorun Türkiye olunca her mevzuya giriyorlar.
AYASOFYA HAKİMİYET GAYRETİDİR
Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil: Ayasofya’nın cami olması Müslümanlar dışında herkesi rahatsız etti. Bunların başında da Yunanistan geliyor. Ayasofya hakimiyet çabasıdır. Onlar burayı gösterirken bile minarelerini saklıyorlar. Bu kadar rahatsızlar. Ayrıyeten bu hukuken alınan bir kararla oldu. Danıştay’ın kararı ile mescide çevrildi. Bunu ABD’deki bir hukuk enstitüsü de onayladı. UNESCO değil, Ayasofya’yı kıyamete kadar Müslüman ve Türkler koruyacak. Din düşmanlığı yapan birtakım medya kuruluşları bu habere adeta alkış tutuyorlar. Bunlar da, onların uzantısı. Çok net söylemeliyiz ki; Bu millet Ayasofya’yı baş tacı eder. Kimsenin kuşkusu olmasın.
AYASOFYA’NIN ÖZGÜRLÜĞE KAVUŞMASININ ÜZERİNDEN BİR YIL GEÇTİ
Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden sonra birinci cuma namazını kıldığı “fethin sembolü” Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nin yine ibadete açılmasının üzerinden bir yıl geçti. Geçen yıl 24 Temmuz’da kılınan cuma namazıyla tekrar ibadete açılan mescitte Müslümanlar sabah namazını eda etti. Farklı ülkelerden Müslümanların akınına uğrayan mescide namaz vaktinden evvel gelenler, Kur’an-ı kerim okuyarak ve dua ederek vakit geçirdi. Diyanet İşleri Lideri Ali Erbaş’ın kıldırdığı namaz öncesi cemaat, yeni tip koronavirüsle (Covid-19) uğraş önlemlerine uygun saf tuttu.
YUNANİSTAN’IN OSMANLI DÜŞMANLIĞI
Ayasofya’nın yine cami hüviyetine kavuşturulmasını kaldıramayan Yunanistan, binlerce Osmanlı yapıtını yok etti. Yunanistan’daki Osmanlı yapıtlarının envanterini çıkaran Marmara Üniversitesi öğretim üyelerinden mimarlık tarihçisi Dr. Neval Konuk Halaçoğlu, talanı gözler önüne serdi. Yunanistan’da Osmanlı yapıtı olarak hiçbir kayıt bırakılmadığını belirten Halaçoğlu şunları kaydetti:
2006 yılından bu yana Yunanistan’daki Osmanlı yapıtlarının envanter çalışmalarını yapıyoruz. Yunanistan kayıtlarında, 1380 ve 1912 yılını içeren periyotlarda yapılan yapıtların hiçbiri ‘Osmanlı eseri’ diye değil, Müslüman yapıtı olarak geçiriyor. Osmanlı yapıtı olarak hiçbir kayıt yok. Büsbütün yok etmişler. Hükümet konakları, mescitler, limanlar, çeşmeler vs. hepsi harabe durumda.
Örneğin bölgedeki Hamidiye Camii, Fransız mescidi olarak kayıtlara geçmiş. Yaptığımız araştırmalarda Yunanistan’da 20 bin Osmanlı yapıtı bulunuyor ve çok pahalı klasik yapılar var. Restore edilenler ortasında bile Türkiye’den hiçbir uzman çağırılmıyor. Biz ülkemizde 85 Rum ve Ortadoks kilisesini restore ettik. Bunun için de onlardan fikir ve takviye aldık. Acı birkaç örnek vereyim; Dimetoka’da yer alan Sultan Mehmet Camii, 3 yıl evvel yandı. Kırlangıç kubbe tabir edilen bir yapısı vardı. Bu Osmanlıda ender görülen bir mimari. Bunu Kanadalı bir ahşap mutfak firmasına yaptırdılar. Selanik’te Musa Baba Türbesi, Selanik Futbol Kadrosunun soyunma odası ve muhasebe odası olarak kullanılıyor. Tekrar Hamzabey Camii bir sinema salonu olarak kullanılıyor. Daha vahimi; Yunanistan Arda bölgesinde yer alan Faikbey Camii, uzun yıllar genelev olarak kullanıldı. Bunu Yunanistanlı milletvekillileri bile açıkladı. Durum bu türlü iken, Yunanlıların Ayasofya ile ilgili söylediklerinin hiçbir manası dahi yok.
KAAN ZENGİNLİ
