Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) kişinin zekâsı ve …
Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) kişinin zekâsı ve yeteneklerinden mahrum olduğu manasına gelmediğini fakat üzerinde durulmazsa kişinin zekâsını ve yeteneklerini sabote edebileceğini söyledi.
Medical Park Ordu Hastanesi Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) hakkında açıklamalarda bulundu. Uzm. Dr. Seçil Özoğlu, yakınmaları çocukluk devrinde başlayan DEHB için ekseriyetle çocuk psikiyatristine başvurulurken erişkinlerde DEHB olmayacağına dair yaygın bir kanının mevcut olduğunu belirtti.
Yapılan araştırmalara nazaran çocukluk çağında DEHB olanların yarısından fazlasının erişkin yaşlarda da DEHB belirtilerini göstermeye devam ettiğini Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Erişkinlerde DEHB sıklığı yüzde 2.5-4.9 ortasında bildirilmiştir. Temel olarak dikkat eksikliği, çok hareketlilik ve dürtüsel belirtilerini içerir lakin bu 3 bulgunun her vakit birlikte olması gerekmez” dedi.
Gelişimsel özellikler nedeniyle erişkinlerde görülen belirtiler ve problemler çocuklardan farklı olduğunu belirten Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan erişkinlerdeki belirtilere değindi. “Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan erişkinlerdeki dikkat eksikliğinin; dikkatin kolay kolay çelinmesi, odaklanma zahmeti, unutkanlıklar, güdülenmede yetersizlik, dağınıklıklar ve vakit idaresindeki problemler biçiminde görüldüğünü söyledi.
DEHB’li bireylerin odaklanmada, odaklansalar bile bunu sürdürmede zahmet çektiğini vurgulayan Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan şu ikazlarda bulundu:
“DEHB’li bireylerde görülen sorunlara örnek olarak konuşmaları dinleyememe, dalıp gitme, söylenenleri unutma, bir metni okuyamama, detaylara itina gösterememe gösterilebilir. Uzun mühlet dikkat ve odaklanma gerektiren işler (proje yazma, kâğıt işleri) DEHB’li şahıslar için zorlayıcı olabilir. Odaklanmanın başarılması meselesinin bir başka istikameti de dikkatin çok biçimde dağılabilir olmasıdır. Dış uyaranlarla (gürültü, etrafta olup biten olaylarla, zihnine gelen düşüncelerle) DEHB’li şahısların dikkati kolaylıkla çelinebilir. Bu haliyle etrafı tarafından kendisine gerçek konuşulurken dinlemiyor üzere görünebilirler. Kestirim edilenin tersine, çok odaklanma kavramı da DEHB’yi düşündürmektedir. Mesela tuttuğu grubun maçını izlerken yahut bilgisayarda sevdiği oyunu oynarken DEHB’li erişkinin dikkatini çelmek çok zordur.”
İşlerini ertelerler
DEHB sendromlu şahısların genelde ilgi alanlarına girmeyen işlere başlayamadıklarından şikâyet ettiklerini söyleyen Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Bu cins beşerler yapmaları gereken işleri son ana kadar erteleyebilirler. DEHB’de vaktin geçişini yanlışsız bir biçimde algılamada ve vakti yönetmede zorluklar yaşayabilirler. (Zamanı planlayamama, geç kalma, ödevleri vaktinde yetiştirememe gibi)” diye konuştu.
Dürtüsellik belirtileri
“Dürtüsellik, düşünmeden harekete geçme, davranışın muhtemel sonuçlarını kestirememe, gecikecek lakin daha faydalı bir ödül yerine çabucak gelebilecek bir mükafatı tercih ederek mükafatı erteleyememe olarak tanımlanabilir. Dürtüsellik belirtileri erişkinlerde sabırsızlık, acelecilik, beklemede zahmet (sıra bekleme, karşısındakinin konuşmasını bekleme, trafikte bekleme), ani kararlar alma, riskli davranışlarda bulunma, denetimsiz para harcama biçiminde görülebilir.”
Hiperaktivite belirtileri
Temel olarak hiperaktivite hakkında bilgilendirmelerde bulunan Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan şunları söyledi: “Hiperaktiviteli çocuklar tabiri caizse düz duvara tırmanabilir lakin erişkinlikte bu durum gerileyerek içsel bir huzursuzluk, uzun müddetli yerinde oturamama, oturduğu yerde daima kıpırdanma biçiminde kendini gösterir. Daima çalışma isteği ya da ağır spor yapma hali olabilir. Hiperaktivite konuşmaya yansıdığında süratli ve çok konuşma, konuşurken sözcükleri yutma görülebilir.”
Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, DEHB’nin belirtilerinin herkeste görülebildiğini lakin bu belirtilerin kalıcı, yaygın olması ve kişinin hayatını değerli ölçüde etkilemesi durumunda teşhis konulduğunu söyledi. Turhan, “Depresyon, alkol-madde kullanım bozuklukları, anksiyete bozukluğu, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları DEHB’ye eşlik edebilir” dedi.
Eğitim hayatı olumsuz etkileniyor
DEHB’nin kişinin zekâ ve yetenekten mahrum olduğu manasına gelmediğini lakin üzerinde durulmazsa kişinin zekâsını ve yeteneklerini sabote edebileceğini söyleyen Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “DEHB kişinin zeka ve yetenekten mahrum olduğu manasına gelmez lakin üzerinde durulmazsa kişinin zekasını ve yeteneklerini sabote edebilir. Teşhis konmayan ve tedavi edilmeyen DEHB olan erişkinlerde eğitim, iş ve toplumsal hayatları olumsuz etkilenmektedir. Ayrıyeten iş kazası ve trafik kazası yapma, işsiz kalma, obezite, bağımlılık ve cürüm sürece ihtimali bu bireylerde artmaktadır. Bununla birlikte dikkatlice sorgulanarak ortaya çıkarılan DEHB’de ilaç dayanağı ya da bilişsel davranışçı terapi metotlarıyla bireylerin toplumsal, ailevi, mesleksel ve akademik işlevselliklerinde değerli bir güzelleşme sağlanmaktadır” diyerek kelamlarını sonlandırdı.
