Yaşanılan travmatik olayların şahısların kendisi ve dünya hakkındaki algısını, insan münasebetlerini, beklentilerini, inançlarını derinden …
Yaşanılan travmatik olayların şahısların kendisi ve dünya hakkındaki algısını, insan münasebetlerini, beklentilerini, inançlarını derinden sarstığını lisana getiren Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Travma sonrası gerilim bozukluğunun oluşturduğu huzursuzluk, külfet, karamsarlık ve çaresizlik hissi ruhsal dayanakla atlatılabilir” dedi.
Medical Park Ordu Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, son devirde gerek ülkemizde gerekse dünyada insanlarda önemli travma tesiri oluşturan olaylara maruz kalındığını belirtti.
Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Başkalarının başına gelen olaylara tanıklık etmek, birinin şiddete uğradığını görmek ya da bir yakınının başına travmatik bir olay geldiğini öğrenmek de kişi de travma tesiri oluşturabilir. Ağır bir biçimde travmatik olaylarda çalışan polisler, güvenlik güçleri, afet bölgesinde çalışan kurtarma takımları ruhsal risk altındadır” diye konuştu.
Endişe ve çaresizliğe yol açıyor
Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, nelerin insanlarda travma nedeni olabileceği hakkında şunları söyledi:
“Günlük hayatta travmatik olarak tanımladığımız pek çok zahmetli ve hüzünlü olay yaşarız lakin bunlar çoğunlukla travma tarifini kapsamamaktadır. Travma, bireyin gerçek ya da algılanan bir mevt ya da yaralanma içeren ya da kendisinin yahut diğerlerinin fizikî bütünlüğüne tehdit oluşturan bir olay yaşaması ya da şahit olmasıdır. İş kazası, trafik kazası üzere travmatik olaylar, zelzele, sel üzere doğal afetler, azap, savaş, cinsel taarruz üzere insan eliyle yapılan travmalar sebebiyle önemli ölümcül hastalıklara yakalanılması örnek verilebilir. Travmatik olaylar çoğunlukla ani ve beklenmedik halde ortaya çıkarlar ve bireylerin ağır kaygı, çaresizlik hissetmelerine hatta dehşete düşmelerine yol açabilirler. Travmatik olay şahısların kendisi ve dünya hakkındaki algısını, insan alakalarını, beklentilerini, inançlarını derinden sarsabilir.”
Bayanlar daha büyük risk altında
Travmatik olayları yaşayan çabucak hemen herkes çok endişe, şaşkınlık ve öfke hissedeceğini, gerilim tepkileri gösterebileceğini fakat bunların vakitle yatışacağına dikkat çeken Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Bazı kişilerdeyse belirtiler yatışmaz ve vakitle kötüleşir. Tramvatik olay deneyimledikten sonra Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB) gelişme sıklığı yüzde 30-40 olarak bildirilmiştir. Bayanlar, geçmişte ruhsal travma yaşayanlar, kasıtlı ve insan eliyle yapılan bir travmaya maruz kalanlar ve travmayı şiddetli yaşayanlar daha fazla risk altındadır” dedi.
Bu 4 belirti varsa dikkat
Uzman Dr. Seçil Özoğlu Turhan, Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu yaşayan şahıslarda oluşan belirtileri ise şöyle anlattı:
“Travmayı Tekrar Yaşantılama İstençdışı Belirtiler: Travmanın çok güçlü hisler eşliğinde birdenbire ve canlı olarak tekrar deneyimlenmesine flashback yani geri dönme denilmektedir. Güya tekrar travmatik olayı yaşıyormuşsunuz üzere hissetmenize yol açabilir. Bunun dışında, travmatik olayın tamamı ya da makul modülleri sık sık anımsanarak ağır bunaltıya ve fizikî yansılara yol açabilir, Travmatik olay uykularınıza da sirayet ederek kâbuslar görmenize sebep olabilir.
Kaçınma reaksiyonları: Şahıslar tramvatik olay hakkında düşünmekten, konuşmaktan kaçınıyor olabilirler. Travmayı ya da travmanın muhakkak modüllerini anımsatan durumlardan uzak dururlar. Örneğin, zelzeleden etkilenmişlerse meskene girmekten, trafik kazası geçirmişlerse seyahat etmekten kaçınabilirler.
Uyarılma ve Reaksiyon Göstermede Değişiklikler: Bedenleri hala tehlike devam ediyormuşçasına reaksiyon verebilir, şahıslar kendilerini diken üstünde hissedebilirler. Birinin arttan omuzlarına dokunması, gürültü üzere durumlar karşısında ani irkilmeler yaşayabilirler. Çok uyanıklık olarak da bilinen dikkat artımı, etrafa karşı tetikte olduklarını ve bariz bir neden yokken bile potansiyel tehlike aradıklarını tanımlamaktadır. Güvenlikleriyle ilgili çok telaşlı ve kendilerine yakın olan insanlara karşı çok muhafazacı olduğunu fark edebilirsiniz. Sonluluk ve öfke patlamaları, dikkatte bozulma, uyku sıkıntıları görülebilir.
Bilişlerde ve his durumda olumsuz değişikler: Ruhsal travmalardan sonra insanlardan uzaklaşma, gelecek beklentisinin kalmaması, hissizlik, içine kapanıklık ve dünyayla ilgili olumsuz inanışlar gelişebilir. Örneğin ’Dünya makûs bir yer’, ’Kimseye güvenilmez üzere fikirlere kapılabilirler. Bazen de olayın en meşakkat verici kısımları unutulur yahut çok zahmetle hatırlanır. Bu durum olayı düşünmek istememekten farklıdır ve kişi hatırlamak istediği halde hatırlayamaz.”
Yargılamadan dayanak olun
Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, travmatik olaylarda, algılanan şiddet, hissedilen kaygı, çaresizlik ve dehşet seviyesinin değerli olduğunu vurguladı.
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğuna maruz kalmış şahısların profesyonel tedavi ve terapilerle düzgünleşme gösterdiklerini söyleyen Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, tedavi süreci ile ilgili şu tekliflerde bulundu:
“Travmatik olay sonrasında aile üyelerinin, arkadaşların yakın etrafın ve içinde bulunduğu topluluğun yaşananları yargılamadan kabul etmesi, sosyal-duygusal dayanak sağlaması, maddi-manevi her türlü yardım, bireyde zedelenmiş güvenlik hissinin onarılması, hayatıyla, ötekilerle ve geleceğiyle kopmuş olan bağların tekrar kurulması açısından epey kıymetlidir. Travma sonrası gerilim bozukluğu yaşayan şahıslarda belirtiler görülmeye başlandığında vakit kaybetmeden tedaviye başlamaları tedavinin aktifliğini artırmaktadır. Hastalığının tedavisinde hem ilaçlar hem de ruhsal tedaviler hayli tesirlidir.”
