Çocuklarda erken ergenlik olaylarında artış yaşanıyor. Pandemi ile gözlemlenen kilo artışı ve hareketsizlik, ekran müddetinde artış ve görsel …
Çocuklarda erken ergenlik olaylarında artış yaşanıyor. Pandemi ile gözlemlenen kilo artışı ve hareketsizlik, ekran müddetinde artış ve görsel uyaranların fazlalığı en değerli tetikleyicilerden
Erken ergenlik, son yıllarda aileleri huzursuz eden bahislerin başında geliyor. Kız çocuklarda 8 yaşından evvel göğüste büyüme, kıllanma, erkek çocuklarda ise 9 yaşından evvel testis hacminde artış ve kıllanma nedeniyle müracaatlar arttı. Pandemi hem fizikî hem ruhsal pek çok tesir bıraktı. Online eğitim, konutlara kapanma, oyundan ve arkadaştan uzak kalma, ekrana bağımlılık, gereksiz kullanılan bağışıklık destekleyici ilaç ve bitkisel eserler çocuklarda erken ergenlik hadiselerinde artışa sebep oldu.
Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı Prof. Dr. Serap Semiz Milliyet gazetesinden Zeynep İşman’a bahisle ilgili detayları paylaştı.
Erken ergenlik olgularında artış var mı?
Son yıllarda ergenlik bulguları ile müracaat oranında artış gözleniyordu. Kendi kliniğimizde izlediğimiz olguları değerlendirdiğimizde, yıl başında başvuran olgu sayısının pandemi öncesine nazaran yaklaşık 2 kat arttığını saptadık. Bunların kıymetli bir kısmı erkene kaymış ergenlik olmakla birlikte, klinik ve laboratuvar bulguları ile gerçek erken ergenlik tanısı alan olgularda da evvelki yıllara nazaran artış var. Başvuran olgularda gerçek erken ergenlik tanısı alma oranının da geçmiş yıllara nazaran 1.5 kat arttığını gözlemledik. Hastaneye gelmeyi erteleme nedeni ile 10 yaştan evvel adet görerek gelen kız çocukların sayısında da geçmiş yıllara nazaran besbelli artış gördük.
Ergenlik yaşı düşüyor diyebilir miyiz?
Beslenme şartlarındaki değişiklikler ve çevresel uyaranların tesiriyle ABD ve Avrupa’da 20. yüzyılın başlarından ortalarına kadar ergenlik yaşı her 10 yılda bir ortalama iki-üç ay öne geldi. Bu değişiklik, “yüzyılın eğilimi” olarak yorumlandı. Bunun üzerine pek çok çalışma yapıldı. Türkiye’de Kovid-19 pandemisi öncesi yapılan çalışmalarda, göğüs gelişiminin hafif erkene kaydığı, lakin birinci adet görme yaşının son 30 yılda değişmediği bildirilmişti. Fakat pandemi nedeniyle kapanma sonrasında hastanelere erken ve süratli ilerleyen ergenlik bulguları ile müracaat oranında artış gözlendi.
“Obezite, erken ergenlik sebebi”
Erken ergenliğin nedenleri nelerdir?
Obezite, bilhassa kızlar için başlı başına bir erken ergenlik sebebi. Çalışmalar, ergenliğin öne kaydığı kümede daha fazla kilolu ve obez kız çocuklarının bulunduğunu gösteriyor. Öbür bir deyişle, beden yağ oranının artması ergenlik bulgularının daha erken başlamasına neden oluyor. Bununla birlikte çevresel faktörler, plastik eserler, deterjanlar, böcek ilaçları ve endüstriyel kimyasallarda bulunan endokrin bozucular ile hazır, hormon katkılı yemlerle büyütülmüş yahut östrojenik aktiviteli besinlerin da kızlardaki göğüs gelişimini erkene çektiğine dair çalışmalar var. Az sayıda olguda organik beyin lezyonları erken ergenlik nedeni olarak karşımıza çıkıyor.
Hangi durumda erken ergenlikten şüphelenmeliyiz?
Kız çocukta 8 yaşından evvel göğüs gelişimi ve genital bölge ya da koltuk altı tüylenmesi olması, erkek çocukta 9 yaşından evvel testis hacminde artış ve genital bölge ya da koltuk altında kıllanma olması “erken ergenlik” olarak tanımlanıyor.
“Erkence yahut erkene kaymış ergenlik” ise ergenlik belirtilerinin erkeklerde 9-10.5 yaşta, kızlarda ise 8-9 yaşta başlaması olarak belirtiliyor.
Bir öteki durum olan “hızlı tempolu ergenlik” tablosunda ise ergenliğin başlangıç yaşı olağan yaş aralığında, lakin ilerlemesi süratli oluyor. Birinci adet kanamasının 9.5 yaşından evvel görülmesi durumuna “erken adet” deniliyor.
Nasıl tedavi ediliyor?
Ergenliği başlatan hipofiz hormonlarının yavaşlatılmasına yönelik tedavi ile çocuğun olağan ergenlik yaşına kadar süreksiz olarak hormonal aktivitesinin baskılanması ve yaşına uygun fizikî gelişim sağlanması hedefleniyor. Erken ergenlik tedavisinde “gonadotropin salgılatıcı hormon” aylık ya da 3 aylık enjeksiyon ile uygulanıyor. Çocuk, ergenlik için uygun yaşa geldiğinde enjeksiyonların kesilmesiyle ergenlik gelişimi kaldığı yerden devam ediyor. Tedavi, uygulandığı sürece tesir ediyor ve kalıcı tesirleri bulunmuyor. Fakat bu formülün her hadiseye uygun olmadığının, bütün bulgularıyla nitekim erken ergenlik tanısı alan hastalara uygulandığının altını çizmek isterim.
Erken ergenlik için uyarıcı bulgular nelerdir?
Tanımlanan yaş sonundan evvel göğüs ve testis büyümesi
Genital bölge ve koltuk altında kıllanma/ ter kokusu değişikliği / sivilcelenme
Vajinal kanama
Büyüme hızlanması
Davranışsal değişikliklerin fark edilmesi
Aileler dikkatli olmalı!
Erken ergenliği önlemek için çocuğun sağlıklı bir ömür sürmesi, doğal beslenmesi, çok kalori almaması, spor ve öteki aktivitelere yönlendirilmesi gerekiyor. Gereksiz destek eserlerden kaçınılmasına da dikkat edilmeli.
