Sayıştay’ın tespit ettiği imtihansız atamalarla ilgili problemler nasıl çözülecek? Son devirlerde Sayıştay kararları ile kamu kurum ve …
Sayıştay’ın tespit ettiği imtihansız atamalarla ilgili problemler nasıl çözülecek?
Son devirlerde Sayıştay kararları ile kamu kurum ve kuruluşlarının iş ve süreçlerine kıymetli oranda taraf verilmeye çalışılmaktadır. Birtakım kararlar açıkça mevzuat kararlarına alışılmamış olsa da tazmin kararı verildiğinde kamu vazifelilerinin yapacağı fazla bir şey kalmamaktadır. Bu yazımızda Sayıştay kararları çerçevesinde hem kamu kurumlarını hem de kamu görevlilerini rahatlatmak için neler yapılması gerektiğini açıklamaya çalışacağız.
Misyonda yükselme kapsamındaki takımlarla ilgili yapılması gerekenler
Son devirde Sayıştay, hülle atama olarak isimlendirilen vazifede yükselme kapsamındaki takımlara imtihansız atamaları mercek altına aldı ve tazmin kararı çıkarmaya başladı. Bu atamalardaki süreç şu formda işlemektedir. Evvel misyonda yükselme imtihanı kapsamı dışındaki takımlara atama yapılmakta kısa mühlet sonra da vazifede yükselme kapsamındaki takımlara imtihansız bir halde atama yapılarak süreç tamamlanmaktadır.
Mevzuata bakıldığında imtihansız atanılan üst seviye takımlardan tekrar imtihansız olarak vazifede yükselme kapsamındaki takımlara atama yapılmasında mülga Devlet İşçi Başkanlığı görüşlerine nazaran mevzuata terslik yoktur. Fakat Sayıştay, imtihansız atamaların diğer bir müdürlüğe atamanın basamağı olamayacağını belirtiyor ve tazmin kararı veriyor.
Sayıştay 5. Dairesi’nin 2013 tarihli ve 146 Karar Nolu Kararı’nda da birebir mahiyette sözlere yer verilmiştir. Bu kararda; İşçi ataması…Belediyesi’nde Şef takımında bulunan .’ın, 02.08.2011 tarihindeki istisnai memuriyet takımı içerisinde yer alan Özel Kalem Müdürlüğü takımına atanmasını takiben, 15.08.2011 tarihinde de 04.07.2009 tarihli ve 27278 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Mahalli Yönetimler İşçisinin Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Asıllarına Dair Yönetmelik”- te öngörülen eğitim ve imtihan koşulunu yerine getirmeden, Mali Hizmetler Müdürlüğü takımına vazifede yükselme suretiyle asaleten atandığı ve bu adapsız atama sebebiyle kendisine yapılan, atandığı takım ile eski takımı ortasındaki (Mali Hizmetler Müdürlüğü-Özel Kalem Müdürlüğü) fark maaş ödemeleri (Özel Hizmet Tazminatı, Ek Ödeme ve Yan Ödeme fark ödemeleri) münasebetiyle kamu ziyanı oluştuğuna karar vermiş, Özel Kalem Müdürlüğü’ne atanmış olmanın rastgele bir kazanılmış hak teşkil etmeyeceği üzere öteki bir müdürlüğe atanmanın bir basamağı da olmadığı belirtilmiştir.
Yeniden Sayıştay 4. Dairesi Tutanak Tarihi 30.3.2021 olan Karar No 258, İlam No 69 nolu Kararında daha açık kararlara yer vermiştir. Bu Kararda; Bilgisayar işletmeni olarak misyon yapmakta iken Sanat Tasarım Fakültesine fakülte sekreteri olarak atanan daha sonra da Üniversitesi Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığında şube müdürlüğü takımına atanan bireye yapılan ödemeleri kamu ziyanı olarak karara bağlamıştır.
Tekrar bu Kararda; Vazifede yükselme, memurun en alt seviye misyon kümesinden Yönetmelik kapsamındaki idare hiyerarşisinde en üst seviyeye kadar liyakat ve meslek olarak çıkabilme imkanı sağlayan bir düzenektir. Bunun dışında bu kulvarda yer almayan birisinin farklı bir formda bu Yönetmeliğe tabi misyonlara imtihansız atanması mümkün değildir.
Şube müdürü takımı vazifede yükselmeye tabi takımlar içerisinde sayılmaktadır ve üstte belirtilen mevzuat kararlarından de anlaşılacağı üzere, bu takıma atanacak bireylerin şube müdürlüğü için Yönetmelikte belirlenen hem genel hem de özel koşulları birlikte taşıması gerekmektedir. Bir kişinin imtihan kuralı aranmadan atanabilmesi, öbür kurallara tabi olmaksızın atanabileceği manasına gelmemektedir. Kararda yer alan bu münasebetlerle yapılan ödemelerin rektör tarafından tazmin edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu husustaki kararların istikrar kazandığını tabir edebiliriz.
Kapı açık olursa girmeye çalışan çok olur
Mevzuatta imtihansız atamalar için açık kapı olduğu surece bu kapı daima olarak zorlanacaktır. Bu nedenle kimseyi ayıplamak yanlışsız değildir. Kıymetli olan kapıları sonuna kadar kilitlemek ve şeffaflığı ön plana çıkarmaktır.
Bir tarafta müdürlük imtihanını kazanmak için gece gündüz demeden emek harcayan ve imtihan üstüne imtihana girenler öteki tarafta ise tanıdık bildik marifetiyle emek harcamadan ve zahmete katlanmadan imtihansız müdür olanlar. Artık vicdanların kaldıramayacağı bir hale dönüşen imtihansız yükselmelerin sona erme vakti gelmelidir.
Bu çeşit yanlışları ortadan kaldırmanın yolunun kamu kurumlarındaki şeffaf uygulamaları arttırmaktan ve mevzuat boşluğunu doldurmaktan geçtiğini söz etmek isteriz. Yapacağı bir yanlışın yarın gazetelere manşet olacağını bilen bir yönetimci, yanlışa tevessül etmez diye düşünüyoruz. Elbette yüzünün astarı düşmüşler çıkacaktır ancak bunların azınlıkta olduğunu düşünüyoruz.
Kapı açık olmadığı halde girişlere de tahlil getirilmeli
Bir de kapı açık olmadığı halde mevzuata muhalif uygulamaların da sonlandırılması gerekiyor. Sayıştay kararlarında sıklıkla dolu müdürlük takımlarına görevlendirmeler yapıldığını görüyoruz. Raporlarda birtakım müdürlüklerin yarıdan fazlasının bu halde yürütüldüğü belirtiliyor. Yani asil müdüre hukuksuz talepler yaptırılamadığı için bunlar bir kenara çekilerek yerine diğerleri görevlendiriliyor. Sayıştay, kamu ziyanı oluşmadığı için de bu cins uygulamalara tenkitten öte bir şey yapamıyor.
Tekrar raporlarda mevzuata ters olduğu bilinmesine karşın kontratlı çalışanların ve çalışanların müdürlüklere vekaleten atandıklarını da görüyoruz. Bu kadar da olmaz denilmesine karşın bu cins uygulamaların raporlarda sıklıkla yapıldığını görüyoruz.
Bu mevzularda tahlil için neler yapılmalıdır?
Sayıştay kararları incelendiğinde üstte belirtilen bahislerde çok sayıda karar verildiği ve yapılan ödemelerin ilgililerden tazmin edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Lakin Sayıştay hangi kararı verirse versin kamu kurumları bu mevzularda bildiğini okumaktadır.
İşçi ünitelerinde vazife yapanların Sayıştay kararlarından haberdar olmaması mümkün değildir. Fakat bu ünitelerde vazife yapan yöneticiler ya yol aç, ya yol bul, ya da yoldan çekil kuralı kapsamında vazife yaptıkları için çaresizce buyrukları yerine getirmektedirler. Maaşından diğer geçim kaynağı olmayan insanların dediğim dedik mantığıyla hareket eden amirlerin talimatlarına direnmelerinin ne kadar sıkıntı ve maliyetli olduğunu anlatmaya herhalde gerek yoktur.
Bu nedenle Sayıştay’ın istikrar kazanan bu kararları paralelinde bir genelge çıkarılarak hem kurumların hem de kamu vazifelilerinin çaresizliğinin sona erdirilmesi gerekmektedir. Aktif ve uzman pozisyonda olan atamaya yetkili amirlerin bir yerlere atamak için tanıdığı kişi sayısı bitmek tükenmek bilmez. Bir de mevzuatta pürüz yokmuş malumatfuruşluğu da ek edilince surda gedik açmak isteyenleri tutmak mümkün değildir. Bu nedenle kamu vazifelilerinin Sayıştay ile amirleri ortasında ezilmelerine son verilme vakti geldi diye düşünüyoruz.
Âlâ de bu işi kim üstlenecek diye soran olursa, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı İşçi ve Prensipler Genel Müdürlüğünün bu hususta gerekli hazırlığı yaparak Cumhurbaşkanı onayı ile bir genelge çıkarmasının yerinde olacağını düşünüyoruz. Bu genelge ile mahalli yönetimler dahil tüm kamu kurumları kapsama alınabileceği için tahlil daha tesirli ve kalıcı olacaktır. Aksi takdirde birçok kamu görevlisinin canı yanmaya devam edecektir.
