Afganistan’da devir dönem yaşanan kaos, halk kadar o ülkeye yatırım yapan Türk iş adamlarını da etkiledi. Taliban’ın Kabil’de denetimi ele …
Afganistan’da devir dönem yaşanan kaos, halk kadar o ülkeye yatırım yapan Türk iş adamlarını da etkiledi. Taliban’ın Kabil’de denetimi ele geçirmesi ile yaşanan belirsizlik de Türk iş adamlarının etkilendiği o periyotlardan birisi oldu. Kaosun birinci günlerinde basının da derinleştirdiği dehşetler nedeniyle kimi iş adamları işletmelerini mahallî çalışanlarına emanet ederek Türkiye’ye gitmiş. Lakin, Taliban’dan gelen ölçülü iletiler üzerine Kabil’e dönüş hazırlığı yapmaya başlamışlar.
DÖNMEYE NİYETİMİZ YOK
Kimileri ise her şeye karşın “Afgan halkına hizmet etmeye devam edeceğim” diyerek ticari varlığını devam ettirme kararı almış. Ülkedeki kıymetli Türk yatırımcılardan biri de DEİK Türkiye-Afganistan İş Kurulu Lideri Süleyman Ciliv. Ülkede güç yatırımları olduğunu ve 100 megavatlık baraj yaptıklarını aktaran Ciliv, “Dönmeye niyetimiz yok. Yatırımlarımız sürüyor. Biz dost ve kardeş Afganistan’a daha evvel de yatırımlar yaptık. Yapmaya da devam edeceğiz. Afgan halkına yardım edip onların ömür düzeyini yükseltmek için elimizden geleni yapacağız” diyor.
CAN GÜVENLİĞİ SORUNU YOK
Taliban’ın idaresi ele geçirmesinden sonra ülkenin bir başından başka başına karayolu ile seyahat ettiğini aktaran Ciliv, şunları kaydetti: “Burada can güvenliği sorunu yaşamıyoruz. Bölgedeki Vali, 2 saat yol teperek Kajaki’deki santralimizi ziyaret etti. Bize güvenlikle ilgili bir eza olup olmadığını sordu. Bu çalışanlarımızı da rahatlattı. Afgan halkına birinin yardım etmesi gerekiyor. Bunu ne İtalyan, ne Alman yapar. Buraya ya biz gideceğiz, ya Pakistanlı, ya da İranlı gidecek.”
YOL İNŞAATI DEVAM EDECEK
Herat-Çeşni ile Pençşir ortasındaki karayolunu yapan Çakır İnşaat’ın işvereni Şükrü Çakır da çalışmalara devam edeceklerini aktarıyor. Çalışmalarının yüzde 40’ını tamamladıklarını söyleyen Çakır, “3 yıl oldu yatırımımıza başlayalı. İtalyan kredisi aldık. Afganistan’ın en makûs vaktinde burada bulunduk. Taliban girdiğinden beri bankalar kapalı. Bu nedenle yol çalışmamıza orta verdik. Şimdilik hükümetin oturmasını bekliyoruz. 5-6 aya sistem aşikâr olur. Afganistan’da arkadaşlarımız var. Tüm çalışmalara devam edeceğiz” biçiminde konuştu.
İŞVEREN GERİ DÖNECEK
Ülkede çok sayıda küçük Türk yatırımı da var. Karışıklıktan evvel Türk iş adamlarının inşa ettiği 4 katlı Majid Mall alışveriş merkezi, Afganların uğrak yeriymiş. Alışveriş merkezini birçoklarını Türklerin işlettiği dükkanlar oluşturuyor fakat AVM’de şimdilik sessizlik hakim. Kabil’in en hoş baklavasının satıldığı yer Turkish Bakery & Cafe’nin Türk ortakları Afganistan’dan ayrılmış. 3 yıldır kafede çalışan 20 yaşındaki Abdul Celil Doğan, “Türklerle çalışmak çok hoştu. Ben de Türkmenim. İşverenler kelam verdi, geri gelecek” dedi.
GİTMEYİ DÜŞÜNMÜYORUM
10 yıl evvel İstanbul Zeytinburnu’ndan gelen Ömer Faruk Kaya, Kabil’de ticaretle uğraşıyor. Afganistan’dan çıkmak istemediğini söyleyen Kaya, “10 yıldır Afganistan’da çalışıyorum. Burada ticaret yapıyorum. Artık şimdi hükümet kurulmadığı için işler biraz meçhul. Burada mafya çoktu. 2014 yılında bir arkadaşımızı öldürmüşlerdi. Biz bu türlü şeyler yaşadık, yeniden de buradan ayrılmadık. Tekrar ayrılmayız. Taliban eski Taliban değil. Alacaklarımız, işimiz var. Türkiye’ye dönmeyi düşünmüyorum” tabirlerini kullanıyor.
TÜRKLER TEKRAR GELECEK
Eserlerinin hepsi Türkiye’den gelen Turkish Market ise 2013’te açılmış. 2014’te işletmesini Afganların devraldığı marketin çalışanları ve müşterilerinin birçoklarını Türkler oluşturuyordu. Güvenlik ve maddi telaşlardan ötürü son vakitlerde market sıkıntı duruma düştü. Çalışan Türklerin kimileri ülkeden ayrıldı. Markette çalışan Muhammed Mansur, “Türk çalışanlarımız gitti, lakin tekrar gelecekler” diye konuştu.
Ayşe Mine Alioğlu
